Çул çинче

Виталий Юмарт | Поэма | 20 986


Халаллани

Валерий Егорова

 

Салам! Чун виçине пĕлмесĕр

Чи çывăх тус ытамĕпе

Эс чĕннĕ сăмаха илтмесĕр

Санран халь уртăнам-и эп? [1]

 

Пĕр çемçелсессĕн, ху пĕлетĕн,

Юмартлăх — чиксĕр япала.

Ĕлĕкхиллех — эс кăшт тӳлек те

Виçесĕр шухă эп пулам.

 

Мана юрать — ăш пусармашкăн —

Çурри пĕтсе, çурри çĕтсе

Сан кăмăлна сапăрламашкăн,

Çĕр сăмахран пĕри çитсен...

 

Эс çукчĕ те, тĕл пулаймарăм,

Шупашкарта пĕрле утса

Юлашкинчен калаçаймарăм,

Сигара тĕтĕмне çăтса.

 

Хăçан-ши калаçма тӳр килĕ

Тепре курса ăш каниччен

Твардовский чапĕ, Шкловский стилĕ,

Айхи «çылăхĕсем» çинчен? [2]

 

Хуçа пек кăмăллăн, вăраххăн

Хула урамĕпе пырса,

Ялан эс галстук пушататтăн

Алăпа мар — пуçна пăрса...

 

Хăçанччĕ çав? — тен астăватăн —

Çак тĕл пулу килессине

Шанса тăрса, эс алă патăн,

Эс ăнăç сунтăн çул çине.

 

1962 ç.

I. Çула тухсан

1

Çула тухсан, йăли çапла та —

Утсан-утсассăн, пĕр самант

Çавăрăнса çулна куçлатăн,

Хăвна пуçлатăн сăнама.

 

Мĕн чул кайса, мĕн чухлĕ юлнă,

Пăрса кĕмен-и çул юппи,

Тен, кăмăлу каплах та тулнă,

Пĕр тикĕс-и чĕре таппи?

 

Тăман тустарĕ те çил касĕ,

Çунтарĕ шелсĕр шартлама —

Ман çавнашкал çул-йĕр хавасĕ —

Пиçĕлĕхпе çеç упранма.

 

Е витĕр йĕпенсе шапарăн

Эс шалкăм çумăр айĕнче, —

«Йывăрлăха çапах ан парăн», —

Хăвна хистетĕн çул çинче.

 

Ыраш çăкри çисе ӳссессĕн

Атте-анне ыр килĕнче;

Кĕрнеклĕ яшлăха кĕрсессĕн

Туссемĕр тачă йышĕнче;

 

Пире ăс панă аслă шкулăн

Шăв-шавлă пӳлĕмĕсенчен

Чипер тухсассăн халсăр пулмăн,

Эс юлмăн пурнăç уттинчен.

 

Хама эп самана хăрахĕ

Тесе шутлап çак хутлăхра, —

Эппин ман уйрăм биографи

Ăнса пырать йывăрлăхра.

 

Атте-анне таса кил-çурчĕ

Ачашлаймарĕ çав пайтах:

Атте вăрçа кайса пуç хучĕ,

Анне хĕне кайса — ялтах.

 

Эпир «крахмалпала» упраннă,

Ыраш çăкри час-час тивмен.

Ал çавăрсан анне унанă

Эрзац çăкри çĕрулмирен.

 

Чунна чул хушшинче упран-тăк

Тип шăрăхран, сивĕсенчен,

Ӳссе çитсен нимпе те катăк

Пулмастăн эс ыттисенчен.

 

Герой та, турă та, патша та

Сумран тухса пĕтес чухне

Хама эп çирĕпрех шанатăп

Тата — чĕр пурăнăç вăйне.

 

Хастарлăх усăсăр ан сӳнтĕр,

Вăйна кура ĕç-пуç хайла.

Вара тапран чĕр юхăм витĕр

Иккĕленӳсĕр малалла.

 

2

Аса килет те çул пуçламăш —

Чĕр сиплĕх пулнă-мĕн çав кун.

Халь пурпĕр мар-и — тухăç, анăç —

Тиркешмĕпĕр, хĕрсессĕн юн.

 

Пăралуксем ян-ян янраççĕ,

Ян-ян янраççĕ юпасем, [3]

Пĕр ачашлаççĕ, пĕр яраççĕ

Уçăлтарса чуна вĕсем.

 

Çĕкленчĕ кăмăл. Шухăш çивĕч.

Вăй-хал тулать — йăлт çĕнесле.

Куç умĕнче, ман чун уççи пек,

Йăлтăртатса выртать шоссе.

 

Ак хăвăрттăн чупма пуçлаççĕ

Ик енĕпе шур юпасем,

Ак çул парса каçăрăлаççĕ

Умра йĕр-йĕр шлагбаумсем.

 

Ялсем иртеç. Крансем кармашнă

Завод труби тĕтĕмĕнче.

Кĕрлет кĕпер; сăртсем, ташланăн,

Вăр! çаврăнаç. Ташлать тĕнче.

 

Ай-хай çил юррисен сипечĕ,

Мĕскер санран хăватлăрах?

Хаваслă çемĕ кĕвĕленчĕ,

Чуна çĕклерĕ вăл вăрах.

 

Хĕрсем ал сулнине курсассăн

Уçса яран та кантăка —

Çил юррине саспа хуплассăн

Хавхаланса вулан Блока:

 

«Пулмасть тени те пурнăçланĕ,

Çулу та туйăнмĕ инçе,

Куçсем çиçсессĕн явлăк айĕн

Тусан çĕкленнĕ çул çинче...»

 

3

Пĕр йĕкĕт пирĕнпех юрларĕ

Çула тухсан çул юррине:

«Ах шурă-шурă Шупашкарĕ

Хăçан тĕл тăвĕ пĕр-пĕрне?»

 

Шӳтне те пирĕнпех шӳтлерĕ:

«Эй-хей, юлташăм, чим-ха, чим,

Авал пĕри каланă евĕр,

Придем, увидим, победим!»

 

Кайран, пĕр-икĕ кун ларсассăн

Çеçен хирти пĕр станцăра,

Ятларăмăр саспа та сассăр

Машинăсен çулне хупланă

Пĕр вĕçсĕр сивĕ çумăра.

 

Кайма та нумаях юлманччĕ,

Пĕр вăтăр çухрăм утмалла.

Ку хутлăха вăй-халлă каччă

Упаленсе те тухмалла.

 

Кана-кана çума пикенчĕ

Ĕшеннĕ çумăр суткаран.

Кашни мĕн пурине пĕркенчĕ,

Утма пуçларăмăр çуран.

 

Анчах вăл юлчĕ. Вăйсăр шухăш

■ Страницăсем: 1 2 3 4 5 6

Çавăн пекех пăхăр

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: