Телевизор çинче чаплă çăлтăра курсан, тен, хăшĕ-пĕри ăмсанать те. Ара, вĕсем укçа шутламаççĕ, пуян пурăнаççĕ. Анчах вĕсем пуян çуралнă-ши? Хăшĕ-пĕри чухăнлăхра ÿснĕ.
Хилари Соунк çемйин пурăнма хваттер те пулман. Вĕсем ахаль трейлерта пурăннă. Хилари 6 çулта чухне ашшĕпе амăшĕ уйрăлнă. Вăл амăшĕпе пĕрле Лос-Анджелеса куçса кайнă. Укçа пулманран вĕсем унта хваттер те тара тытайман.
Хӑш чухне эпир кунӗн-ҫӗрӗн таҫта васкатпӑр. Ку япӑх мар ӗнтӗ. Кирлӗ чухне вӑл та кирлӗ — ӗҫе вӑхӑтра вӗҫлеме е пысӑк ҫитӗнӳ тума васкани те вырӑнлӑ. Ҫавах та пурнӑҫ урапи темле ҫавӑрттарсан та тӑхтав туса илни пӗрре те пӑсмасть. Ун чухне пӗр-пӗр саманта сӑнланӑ ӳкерчӗке курнипе пирӗн пурнӑҫра вӗт-вак ыйтусем мӗнле нумай вырӑн йышӑннине туйса илетӗн.
АПШ-ри Сӗмитсӑн институчӗ ҫулсерен тенӗ пекех тӗнчен тӗрлӗ кӗтесӗсенче тунӑ сӑнӳкерчӗксен конкурсне ирттерет. Паян сире финала тухнисемпе паллаштарма кӑмӑл пур. Вӗсенче сӑнланнӑ самантсем хӑйсен кӗтменлӗхӗпе чӑн та тӗлӗнтереҫҫӗ.
Хальхи медицина палăртнă кунран маларах çуралнă ачасене те пурăнма май туса парать. Тĕнчере унашкалли нумай. Анчах пĕчĕк виçепе çуралнă хăш-пĕр ача вилĕме мĕнле çĕнтерни халĕ те тĕлĕнмелĕх шутланать.
Мэделайн Мэнн АПШра 1989 çулта 275 грамм виçепе çуралнă. Амăшĕ преэклампси чирĕпе аптăранă, çавăнпа ăна 27-мĕш эрнере кесарево тунă. Ачан çурланă чухне тĕрлĕ орган япăх ĕçленĕ, анчах специалистсем вĕсене йĕркене кĕртнĕ. Ашшĕ-амăшĕ ачине пульницăран 4 уйăхран çеç илсе кайма пултарнă.
Хальхинче тĕнчери чи вараланчăк юханшывсемпе паллашма сĕнетпĕр. Ахăртнех, вĕсем тахçан тасах пулнă, унта пулă та ĕрченĕ.
Чи хура юханшыв Индонезире вырнаçнă. Citarum юханшыв тĕп хулапа – Джакартăпа – юнашар юхса иртет. Вăл 9 миллион çын пурăнакан хула ăпăр-тапăрне пухать. Вырăнти халăх унта пулă ĕрчени пирки маннă ĕнтĕ. Унта пулла çÿремеççĕ, юханшыври çÿп-çапа пуçтарса ятарлă çĕре укçалла кайса параççĕ. Ку пулă тытса аппаланиччен тупăшлăрах-мĕн.
Ку – Citarum юханшывах, анчах Хĕвелтухăç Явăра (Индонези).
АПШри Юта штатра хăйне евĕр çемье пурăнать. Вĕсем килте 30-ăн пурăнаççĕ: упăшки, унăн 5 арăмĕ тата вĕсен 24 ачи. Ку çемье пирки нумай пулмасть Америка телекуравĕ те кăтартнă.
43-ри çемье пуçлăхĕ Брейди Уильямс телейлĕ тесе шутлать хăйне. Вăл кун пирки, Ютăра нумай арăмпа пурăнма саккун чарать пулсан та, каласа кăтартма хăраман. Арçын кунта ним япăххи те курмасть. Кун пек çемье телейлĕ те сывă пурăнма пултарасса ĕненет вăл.
«Тӗнчере тӗлрӗрен кӗнчеле» — тенӗ чӑваш. Чӑн та, тӗлӗнмелли япаласем Ҫӗр чӑмӑрӗнче сахал мар. Ҫав шутра илемлисем те пайтах. Паян вара сире ҫынсем пӑрахса кайнӑ 9 утравпа паллаштарасшӑн — халӑх пурӑнма пӑрахнӑ хыҫҫӑн вӗсенче вӑхӑт чарӑннӑн туйӑнать.
Сӑлтавӗсем тӗрлӗрен пулнӑ теҫҫӗ — пӗр утравпа малтан ҫар валли усӑ курнӑ, теприсене ҫутҫанталӑк вӑйӗсем пӑрахса кайма хистенӗ. Виҫҫӗмӗшӗсем вара хӑтлӑрах пурнӑҫ шыраса утрава тӑлӑхлантарса хӑварнӑ.
Хиртта — Шотландин тухӑҫ енче вырнаҫнӑ Сент-Килте архипелагри чи пысӑк утрав шутланать.
Хăш-пĕр çын хăйĕн пурнăçĕнче ăнланмалла мар, тĕлĕнмелле ĕçсем тăвать. Вĕсенчен тĕлĕнмелли çеç юлать.
Таджикистанри пĕр çын сектăна çÿренĕ. Унта хăйне евĕр йĕрке пулнă. Вĕсене пăхăнса вăл хăйĕн каяшĕсене кăмакара çунтарнă. Çапла вăл Çĕр çинчи экологие варалас мар тенĕ. Анчах вăл çутçанталăка тĕтĕм варалани пирки шухăшламан-тăр.
Эстонири 45 çулти çын вĕçме вĕренесшĕн пулнă. Мĕнле? Ятарлă хăнăхтарусем тунă, диетăна пăхăннă. 45-ре вăл 52 килограмм çеç тайнă.
Ӑсчахсем темле тӗпчев те ирттереҫҫӗ те, халӗ, ав, вӗсем ҫын телейлӗ пуласси мӗнрен килнине тӗпченӗ. Ҫак туйӑм кӳршӗсен ар ҫыхӑнӑвӗн пахалӑхӗпе ҫыхӑннӑ имӗш.
Ҫӗнӗ тӗпчев палӑртнӑ тӑрӑх, арлӑ-арӑмлӑ хутшӑнусем тупӑш виҫи евӗрех: унӑн пахалӑхне ӗненсен кӑна вӑл телей кӳрет-мӗн. Пурнӑҫра ар ҫыхӑнӑвне ҫын мӗн чухлӗ ытларах кӗрет, хӑйне вӑл ҫавӑн чухлӗ телейлӗрех туять иккен.
Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штатсенчи Колорадори университетӑн социологи профессорӗ Тим Вадсдорф 1993 ҫултан пуҫласа 2006 ҫулччен пухнӑ кӑтартусене сӑнаса пӗтӗмлетнӗ те тӗлӗнмелле шухӑш патне ҫитсе тухнӑ.
Кашни тӑрӑх хӑйне май илемлӗ. Хӑш-пӗр вырӑн вара уйрӑмах тӗлӗнмелле.
Вӑл Исландире вырнаҫнӑ. Гейзир, Строккюр гейзерсемпе палӑрса тӑрать. Гейзир тахҫан ҫӗре чӗтрентернӗ пулсан халӗ лӑпкӑ. Вӑл 5 кунра пӗр хут «вӑранать», унран тухакан шӗвек 60 метр ҫӳллӗшне ҫитет. Строккюр вара хастар-ха. Вӑл кашни 5 минутра «вӑранать». Шӗвек 20 метр ҫӳллӗшне ҫитет.
Нью-Мехико штатри наци паркне геологсем 250 миллион ҫулта тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Тӗнчере эпир пӗлменни, курманни чылай. «Вилӗм стени» пирки, сӑмахран.
«Вилӗм стени» - аттракцион. Вӑл пысӑк йывӑҫ пичке евӗр. Шалта, стена тӑрӑх, каскадерсем мотоциклпа ҫӳреҫҫӗ. Ҫакнашкал пӗрремӗш мотодром 1911 ҫулта Нью-Йоркра пулнӑ. Вӑл чылай ҫынна илӗртнӗ. Ҫавна май 1915 ҫул тӗлне АПШра куҫса ҫӳрекен кунашкал темиҫе мотодром пулнӑ. 1930 ҫул тӗлне вӗсен йышӗ 100-тен те иртнӗ.
Мотодром диаметрӗ – 6 метртан пуҫласа 11 метр таран. Куракансем мотоциклсене ҫӳлтен сӑнаҫҫӗ. Каскадерсем пысӑк хӑвӑртлӑхпа стена тӑрӑх пыраҫҫӗ.