Курак


Курак чĕппи


Анчахрах сип-симĕс ешерсе ларатчĕç йывăçсем. Çурçĕр енчен çил вĕрме тытăнчĕ, тăруках шăнтса пăрахрĕ, вара çулçă кăштăртатса тăкăнма пуçларĕ. Вун-вун икĕ кун иртрĕ-ши — çаралнă йывăç тураттисем лапка-лапка юр ӳкнине тӳсеймесĕр усăнчĕç анчĕç. Ир килсе çитрĕ хĕл, килчĕ те хăй пĕлнĕ пек хуçаланма тапратрĕ: е питрен сивĕ аллипе лăп-лăп хыпалать, е, кăмăлĕ çаврăннă пек пулсан, кăштах çемçелсе те кăтартать, е каллех выçă кашкăрла улама тытăнать...

Пĕр лăпкă ир эпĕ картишне тухрăм. Хĕвел çаврашки аякри тĕксĕм вăрман хыçĕнчен тин кăна курăнма пуçланăччĕ-ха. Пасарнă туратсем кĕмĕл тусан тăкаççĕ. Вăрмантан килнĕ кăсăя: «Чи чейи, чи чейи», — текелесе уçă хăварнă алăкран çенĕке чутах пăрлатса кĕрсе каймарĕ. «Чи чее» кăсăя каштаран сысна ашĕ çакăнса тăнине чухлать пулас. Тен, меллĕ самантпа усă курса тутанса та пăхнă. Ахальтен чи чейи тесе мухтас çук-ха вăл хăйне хăй. Çапах та темрен шикленчĕ курăнать, çăл пури çине кайса ларчĕ, сăмсипе урине тасатанçи турĕ, вара кӳршĕсем еннелле вĕçсе çухалчĕ.

Лупас айне кĕтĕм кăна, сурăхсем хирĕç тĕпĕртетсе тухрĕç. «Пар! Пар-р!» — теççĕ пурте. Мĕн памаллине кăна каламаççĕ хăйсем, Ахалех паллă — çемçе утă теççĕ ĕнтĕ.

Малалла

Курак хули


Каçар, тăван çырма, килме пӳрмерĕ

Кашни çур кунĕ сан чĕрçӳ çине:

Куллен мала чĕнен çулсен кĕперĕ

Текех васкатрĕ урăх çĕрсене.

 

Паян каллех мана ӳстернĕ çĕрĕн

Йыхравĕпе çитсе, çунатланса,

Куратăп эпĕ — çамрăк, чĕрĕ,

Шыву тӳпе карри пек тап-таса.

 

Хĕл каçипе ачишĕн тунсăхланăн

Хĕвел лăпкать ачашщăн çырана,

Ун пилĕпе çерем çĕре сăрланă —

Хур чĕпписем сăхмалăх курăнать.

 

Кăваккăн йăсланать кушасшăн юшкăн,

Именчĕклĕн тапаççĕ çăлкуçсем.

Сар тутăрлă хĕрсем пек ушкăн-ушкăн

Черченнĕн карталаннă чечексем.

 

Курак сасси яланхилле янравлă

Кăлтăртатать çырма тăршшĕпеле.

Ман Чăваш Ен кураклă та йăмраллă,

Çурхи илем кӳрет кашни киле.

 

Кураксăр йывăçсем салху, илемсĕр,

Вĕсен сассисĕр ял та пушă пек.

Ачалăх пирĕн чухăнрах вĕсемсĕр

Иртетчĕ пулĕ çырмара тӳлек.

 

Кунта эпир çӳлтен çӳле хăпарнă,

Вĕçевшен карăннă ачаш чунсем.

Курак йăвисене хăш чух тустарнă,

Малалла

«Пĕччен ларать хура курак...»


Пĕччен ларать хура курак

Çаралнă хурăн тăрринче.

Çук, хура мар вăл, шап-шурах

Йĕпе юпа пĕтмĕшĕнче.

 

Хăюллăрах е хурлăрах —

Мĕн-ма кайман-ши кăнтăра?

Ак килĕ те раштав, хурах,

Мĕскер-ши юлĕ çав чунра?

 

Тен, пăр татки? Тен, çуркунне

Çĕкленĕ çеçпĕл пек çунса?

Çапах та унăн шăпине

Курас марччех курнăçланса.

 

Шур курака тĕлĕнтерме çуратнă,

Хури кăна чĕп кăларма çуралнă.

Курак курать, тет...


Курак курать, тет,

Чавка чавать, тет,

Чăррик-чаррик! çухăрса,

Çăхан çăлать, тет,

Чĕкеç чĕнет, тет.