Электронлă вулавăш

Пирĕн ял тахçанах пуçланса кайнă пулмалла. Ĕлĕкрех ялта вăтăр çичĕ кил кăна пулнă, халĕ вара ял самаях пысăкланнă, çĕнĕ урамсенче капмар çуртсем çулсеренех çĕкленеççĕ.

Ваттисем каланă тăрăх, 1929 çулта ялта вăйлă пушар алхаснă. Ку ĕç-пуç çапла пулнă: пĕр ача аслăк çине хăпарса кайнă та çăмарта пĕçерсе çиме шутланă. Вăл кун вăйлă çил ашкăннă, аслăк çинче тухнă çулăм çил çавăрттарнипе часах ытти хуралтăсене те çавăрса илнĕ. Пĕр самантрах вунçичĕ кил çунса кĕлленнĕ. Нимсĕр тăрса юлнă çынсем çав вырăнсенех çурт лартас темен, вăрмана шаларах кĕрсе вырнаçнă, тепĕр ял йĕркеленĕ. Пушартан сыхланса юлнисем хăйсен вырăнĕнчех юлнă.

Мĕнле пуçланса кайнă-ха пирĕн ял. Çак хурава тупас тесе эпĕ кӳршĕре пурăнакан ватă Марук кинемей патне каçрăм. Савăнсах кĕтсе илчĕ мана пĕччен ватă. Шăкăл-шăкăл калаçса ларнă май хама канăç паман ыйтăвăн хуравне хăвăртрах пĕлес килчĕ манăн. Вара Марук кинемей хăйĕн асламăшĕнчен илтсе юлнă халапа тепĕр хут аса илсе мана каласа пачĕ.

Ĕлĕк-авал ку вырăнта питĕ пысăк, çын ури пырса кĕмен вăрман кашласа ларнă. Пуян улпутсенчен тарса чăвашсен пĕр ушкăнĕ çак вăрман варрине пырса кĕнĕ. Кунти вырăн вĕсене килĕшсе кайнă, кил-çурт çавăрса тĕпленме шутланă хайхисем. Вăрман касса пĕрне кура тепри çурт лартнă, ака-суха валли çĕр хатĕрленĕ. Вăхăт иртнĕçемĕн ял сарăлсах пынă. Вăрман варринче ларнăран ялне те Вăрманкасси теме пуçланă. Хăйĕн ачалăхне те аса илчĕ кинемей, эпир тулăх пурнăçпа пурăннишĕн савăнни сисĕнчĕ ун сăмахĕнче.

Малалла

Çулла… Тӳпе янкăр та кăн-кăвак. Пите ăшă, лăпкă çил çупăрлать. Хулари шавран, пăчă сывлăшран самантлăха та пулин хăтăлас тесе тантăшпа пĕрле катари вăрмана çитсе килме шутларăмăр. Пуçтарăнса çула тухрăмăр. Часах палăртнă вырăна çитрĕмĕр. Çутçанталăк илемĕпе киленсе пынă май çурăм хыçне кутамкка çакнă шур сухаллă мучине тĕл пултăмăр. «Ăçталла çул тытатăр-ха эсир?» — сăмах пуçларĕ вăл. «Уçăлма вăрмана килтĕмĕр–ха, çырлаллă вырăн тупсан аванччĕ-те», — хуравларĕ тантăшăм. «Майра сукмакĕпе çеç утăр, унта тăршшĕпех çырла», — пуплерĕ мучи. Сукмак еннелле кăтартса малалла хăйĕн çулĕпе васкарĕ вăл. Тап такăр та çутă сукмака часах тупрăмăр, анчах та унăн ячĕ чылай кăсăклантарчĕ.

Унтанпа нумай çул иртрĕ. Пурнăç шăпи мана çак «Майра сукмакĕ» тăрăхне тепĕр хут илсе çитерчĕ. Çывăхри ялта пурăнакан вăрçă çулăмĕ витĕр тухнă ватă салтакпа, Кулькка пиччепе паллашма тӳр килчĕ. Хама кăсăклантаракан сукмак историйĕпе те вăлах паллаштарчĕ.

Вăхăт малаллах васкарĕ, нумай шыв-шур юхса иртрĕ. Кăçалхи 2009 çулăн утă уйăхĕнче Канаш районенчи Хучел ялĕ хайĕн 80 çулхи юбилейне паллă турĕ. Çĕнĕ шкул çывăхĕнчи усланкăна ял-йыш йышлăн пуçтарăнчĕ. Вăхăтра пуçтарăнса çитме хистенĕ пекех уçланкăра илемлĕ кĕвĕ çемми янăрарĕ. Халăх çав кун кăмăлтан савăнчĕ. Ача-пăча вылярĕ, кулчĕ, çамрăксем спорт ваййисенче тупăшрĕç, юрларĕç, ташларĕç, ватăраххисем вара асаилӳ çăмхине сӳтрĕç. Вĕсене итленĕ май эпĕ те кӳршĕ ялти Кулькка пичче темиçе çул каялла каласа кăтартнине аса илтĕм.

Малалла