Чечек
Пĕлетĕн эсĕ, эп — барон.
Сана, манпа халь кам калаçмĕ?
Барон! Мĕнле вăл чаплă ят,
Мĕнле ян сас, мĕнле вăл паллă,
Манран кулма халь кам хăять?
Пĕлеççĕ, йăхăм ман мухтавлă.
Барон! Çак чыслă ят анчах,
Тен, маншăн уçтарать çĕр алăк.
Пурте мана параççĕ алă,
Никам каламĕ: тупăлча.
Пĕлсем, ыран юлсан эп ятсăр, —
Пулам эп темĕн пек пуян, —
Юмартлăн чĕнмĕç... Ах, сăпатсăр
Пӳрни этемĕн: кĕç туя —
Кĕтмен çĕртен пуçран вăл çапĕ
Е ачашланĕ те ача пек
Пач икĕ питлĕ тус пулса
Сана вăл пăхĕ йăл кулса».
...Барон фон-Айсбергăн сăмахĕ
Паян вырнаçрĕ шухăшра:
«Ытла хăрушă çул тумхахĕ;
Тен, ун сăлтавĕ йăнăшра?
Çук, çук, ку йăнăш мар — шăпа.
Аса кĕртеймĕн пушăпа.
Ах, çав шăпи те, тен, еткер?
Мĕскер тăвас-ха ман, мĕскер?..
Ман пӳлĕхĕм, пĕлтер, пĕлтер
Ăçта ман йăхăн чĕр тымарĕ,
Ма ĕмĕр тăрăх вăл пымарĕ,
Тен, йăх пуçлаканни Хултер?»
Кӳрентерни каймасть асран:
Качча памарĕç. Çав çунтарчĕ, —
Те йĕрленмесĕр юласран, —
Ăшра суран вăл туянтарчĕ —
Унта вăл чĕрене хăртать...
Тĕсне çухатĕ пăхăр та,
Ăна тăварлă шыв лексессĕн.
Мĕн тăпăлмĕ тымар татса,
Мĕн хăпăнмĕ чула ватса,
Хирсе хаяррăн çĕклесессĕн?
...Кӳрентерни тăрать асра —
Тĕнче халь çаврăнать ăсра.
Куна-çĕре пĕлмен Ишутăн
Тăрать ăшра тим чĕвенсе.
Ăс суккăрланнă: тĕлсĕр утăн,
Аташăн, ӳкĕн чикĕнсе.
Ишут нумай халь шухăшларĕ:
Шырарĕ, виçрĕ тăрăшса,
Чула кăшланă пек кăшларĕ,
Çулларĕ, пăхрĕ тĕнласа.
Вăл сисрĕ: кашкăр — çын юлташĕ,
Вăл туйрĕ: пурнăç улшуçра —
Сутать-илет ăна пайташăн...
Ăс-тăнĕ çитĕнет пуçра.
Тинех, тинех Ишут ăнкарчĕ
Тĕнчен икĕ енĕ пуррине.
Хура тĕсрен вăл шуррине
Вĕренчĕ уйăрма. Мĕн чарчĕ
Ăшра çуралнă туртăмне?
Ун тăлăх та пăшлак таланĕ.
Хыçра юлса, тен, муталанĕ
Хăйса тухмасăр çын умне,
Ун ятсăр, сăнсăр ят сăпачĕ.
Çук, ӳсмĕ, çитĕнмĕ хăвачĕ
Ашра хастарлăх тулмасан,
Вăл ятлă, муллă пулмасан.
Ишутăн пуçĕнче вара,
Курнать ăна тĕнче тĕтреллĕн:
Ах, курчĕ намăс хăнара,
Барон сăмахĕсем етреллĕн,
Пуçа чалт! шăтарса кĕрсе
Аса ытла суранлантарчĕç,
Пур шанчăка та йăвантарчĕç.
Çук, лăпланаймăн халь йĕрсе.
Анчах барон нумай ăс пачĕ,
Нумай вăратрĕ вăл ăнра.
Пулас çĕн пурнăçăн сăпачĕ
Тухса халь курăнчĕ умра.
XVII
Ах, шухăш, шухăш! Вăл — вăрман:
Çĕр çул, çĕр юп те çĕр сукмак.
Никам та паллă хăварман —
Пĕлеймĕн тӳр йĕрпе тухма.
Те шухăшран тарса çӳресшĕн,
Те канăçлăх хăйне кӳресшĕн,
Ишут çӳрерĕ вăрманта.
«Ах, пӳлĕх, туррăмçăм!» — унта
Путек пекех сике-сике
Утса çӳрет-мĕн пĕр пике.
Ишут кулать: «Тиха пек элчĕ».
Çӳçенчĕ: чунĕ, тен, çĕнелчĕ?
...Кĕтмен çĕртен халь куçа-куç
Чиркӳ алкумĕнче тĕл пулчĕç.
«Ман мĕншĕн сĕрĕмленчĕ пуç?» —
Те куççульпе ун куçĕ тулчĕ:
Умра хуралчĕ, çĕтрĕ сăн...
Хĕре сыхлаççĕ харăс: ăн,
Хăй тивĕçĕ, йăла, хĕр ячĕ,
Ун кăмăллăхĕ те сăпачĕ.
Ах, çамрăк, сисĕмлĕ чĕре,
Мĕн-ма сасартăк карт! хускалтăн,
Хăвна тытса чарма эс мантăн,
Ма иментертĕн-ха хĕре?
Каймарĕ шырани сая?
Тăрать хĕр паперть умĕнче,
Пуçне хуллен тая-тая
Вăл сăхсăхать çын хушшинче.
Ăна пăхса тăма халь майлă, —
Пит килĕшрĕ хăйне тытни, —
Мĕн чул чеченлĕх те сăпайлăх!
«Тен, ку хĕр çухалса кайни?»
Ишут та хăй тăн сукмакне
Часах нимле те тупаймарĕ...
Пырса пуç тайрĕ — чăтаймарĕ,
Аран пуçларĕ сăмахне:
«Пике, нумай çĕрте çӳрерĕм
Йĕри-тавра пăха-пăха;
Нумай çĕрте эп йĕр йĕрлерĕм —
Шырарăм хамăн ырлăха.
Анчах та тупрăм эп кунта,
Тăван ялта, сана курсассăн.
Сан ман валли ним пулмасассăн,
Сивле, эп санăн умăнта».
Ишут курать: хĕр куçĕсем
Курăнмалла чăлт! хĕлхемленчĕç,
Çак сумлă вăхăтра вĕсем
Татах асамлăн илемленчĕç.
Хĕр шухăшлать: «Чăнах та пур-мĕн
Илемлĕ пурнăç инçетре,
Анчах тăрать пуçра тĕтре —
Инçетрине ăс-хакăл курмĕ.
Çав тĕтрене сирсе тухасчĕ, —
Унта тухма тӳр çул тупасчĕ, —
Емĕтрине курма, пĕлме,
Тĕп вырăнне пат тĕллеме.
Ишут... Ман ĕмĕтĕн сăпачĕ,
Вăл çĕнĕ пурнăçăн латти.
Ах, антăр пĕлĕтĕн хăвачĕ,
Ӳссем, телейĕн çунатти».
Куç умĕнче ĕмĕтленни:
Ун сăн-сăпачĕ, пĕвĕ, туме,
Кăтра çемçе сар çӳçĕн хумĕ,
Ик йăлтăр куçĕ хĕмленни —
Чăнах çак илчĕ тыткăна.
Çак тĕнчере халь вăл кăна,
Вулавçăсен шухăшĕ
Çĕнĕ комментари хуш
ZoofLyncattat (2009-04-28 07:39:00):
NusSlalkskila Wrorsnasp