Кăра çилсем. Виççĕмĕш кĕнеке


— Эсĕ, Василий Карпович, пуянсене çĕрсĕрех хăварасшăн-и?

— Вĕсене, харам пырсене, çĕр памаллах-ши?

— Халлĕхе çемйи шучĕ тăрăх, ытти çынсене валеçсе панă пекех валеçсе хăваратпăр, шăпапа. Чухăнсене çĕре сутма хушмастпăр. Пуянсем те ытти çынсем пекех уйăрса панă çĕр çинче хăйсем ĕçлеччĕр, тар тăкса ӳстернĕ тыррăн тутине пĕлччĕр.

Тихха арăмĕ çаврăнса та килчĕ.

— Варлам чӳречине хамах шаккаса хăвартăм, — терĕ вăл, — манăн пĕр ят çĕр те çук-çке. Тиххан ячĕ пурччĕ, ăна та Варлам туртса илнĕ.

— Халĕ, Карпи инке, санăн хăвăн яту пур, — терĕ Михаля. — Шăпа хатĕрле!

Йĕлмекасси пысăк ял пулсан та, халăх часах пуçтарăнчĕ. Ватти-вĕтти, карчăкки-кĕрчĕкки — пурте пынă. Хурал пӳртĕнчен халăх çине ял Совет председателĕ тухрĕ.

— Юлташсем, эпир çĕр валеçессе вăраха хăварасшăн мар, — председатель калаçма кăна тытăннăччĕ, сасăсем кĕрлесе илчĕç:

— Курăнмалла тăр!

— Сĕтел илсе тухăр, сĕтел çине улăхса кала!

— Ял патши пек калаç!

— Кунтан та аван курăнать! — Василий Карпович алкум пусми çине хăпарса тăчĕ.

— Юлташсем! Эпир çĕре çĕнĕ саккунпа, Совет саккунĕпе, уйăратпăр. Арçын ячĕпе мар, едокпа уйăратпăр. Чиркӳ çĕрĕсене, пуянсен çĕрĕсене пĕтĕмпех каялла хамăр илетпĕр. Варак шывĕ хĕррипе выртакан çĕр хăйма пек ырă, çавăнпа унти анасене пуянсем турта-турта илнĕ, ĕмĕрлĕхе хăйсене çыртарнă. Кăçал эпир Совет саккунĕ кăтартнă пек тăватпăр, хамăрăн çĕре пуянсене те, пупсене те пĕр шит памастпăр, шăпа ярса çын пуçне валеçетпĕр, едокпа. Халиччен пирĕн ялта виçĕ пусăра кашнинче арçын ятне пĕрер çур пилĕк те хăрах йăран тивнĕ. Эпир кăçал тин çуралнă хĕрачасене те, хĕрупраçпа хĕр-арăмсене те, карчăксене те шăпана кĕртетпĕр. Пур чун та çĕр илсен, пирĕн çĕр çитет-и, чун пуçне ытла сахал лекмест-и? Эпир Уçăппа тăрăшсах шутласа лартăмăр та, пирĕн çĕр çителĕклех иккен, чун пуçне çĕнĕ саккунпа пĕр çур пилĕк лекет. Пирĕн ялта хĕрсемпе хĕрарăмсем вăрçăччен те арçынсенчен ытларах пулнă, халĕ ĕнтĕ пирĕн арçынсем вăрçă хирĕнче пуç хунă хыççăн хĕрарăмсем тата та нумайрах. Чиркӳпе пуянсен çĕрне тытса илĕпĕр те хĕрарăмсене те хăйсен пайне парăпăр, хамăр, арçынсем, кая тăрса юлмăпăр.

Сасăсем Ваçкана каласа пĕтерме памарĕç, пӳлчĕç:

— Хывăх вĕçтерместĕн-и, суймастăн-и, Ваçка?

— Ытлашши пуйса каймастпăр-и?

— Эпир Уçкапа иксĕмĕр питĕ те шутларăмăр, хамăрăн вулăсри комиссарпа канашларăмăр. Варак пуссинче пĕр ята икĕ хăрах йăран чи лайăх çĕр лекет. Эпĕ сирĕнпе тата пĕр япала пирки калаçса татăласшăн. Пирĕн ял çыннисем ирĕкшĕн çапăçса вилчĕç. Вĕсен çĕр ячĕсене халăха хут çинчен чĕрсе пăрахтарас марччĕ, çĕрĕсене кил-йышĕсене, ашшĕ-амăшĕсене, арăмĕсене, ачисене парасчĕ. Вĕсем пирĕн çĕнĕ саманашăн хăйсен юнне те, пурнăçне те хĕрхенмерĕç. Мĕн шухăшлать-ши халăх?

— Парас! — текенсем пулчĕç.

— Мана калама юрать-ши? — Муçук çĕлĕкне хывса силлерĕ те, халăх шăпланнине кура, калаçма тытăнчĕ: — Турă нихçан та вилнисене манса хăвармасть, вĕсене вăл ĕмĕр-ĕмĕр канса выртма кашнине пĕр чалăш тăршшĕ, урлăшне çур чалăшшар çĕр панă. Турă панипе, хура халăх, килĕшер, ытла çăтă пулар мар. Турра çиллентерес мар. Манăн сăмах пĕтрĕ.

— Сан сăмаху пĕтрĕ пулсан, манăн сăмах тин пуçланĕ, — Наçтук халăх умне сиксе тухрĕ. — Манăн упăшка ерман вăрçинче вилчĕ, пĕртен-пĕр ывăл ачана пăхса ӳстертĕм, вăл Совет саманишĕн çапăçса пуçне хучĕ. «Хĕрлĕ ялав алăран ӳкичченех çапăçăп, анне!» — тесе çырнăччĕ вăл чи юлашки çырăвĕнче. Хĕрлĕ ялав ман ачан аллинчен ӳкрĕ, анчах вăл пирĕн ялта çĕкленчĕ, пӳрт тăрринче вĕлкĕшет. Куратăр-и? — терĕ Наçтук, ялав енне аллине тăсрĕ. — Муçук, хăй ун чух тиексене эрех ĕçтерсе, салтак ячĕ тухасран пăрăнса юлчĕ, кайран: мана турă хĕрхенчĕ, — тесе мухтанса çӳрерĕ, ачисем те патша вăрçине каймарĕç, сутăçсемпе тиексем пулса тăчĕç, хальхи саманара хăйсем çуралнă яла пырса кĕмеççĕ, таçта тарса çӳреççĕ. Пухура та Муçук, чиркӳре те калаçать Муçук, хăйĕн пĕр чĕптĕм намăс çук.

— Ытлашши çĕр парсан, сана кам сухаласа парĕ-ши? Акана хăвах кӳлĕнĕн-и? — сăмахĕсене тăсса каларĕ Муçук.

— Сан пек тӳрĕ пилĕк сухалас çук, — Наçтук Муçук енне хаяррăн пăхса илчĕ. — Хусăкпа чавса тухăп та тырă акăп.

— Эсир кунта ытлашшиех шавласа ан кайăр, — терĕ Василий. — Мана кунта, сирĕн умăрта, йывăç урапа вăрах тăма май çук. Пирĕн ял Совечĕ хĕрлĕ салтаксен çемйисене пулăшмалла, хутран-ситрен тырă та памалла, анчах ку тарана çитсе май пулмарĕ. Вилнĕ салтаксен çемйисене çĕр хушса парас пирки килĕшмен çынсем çук пулас. Муçук пичче хăй хирĕç каламарĕ, турă çилленесрен кăна именчĕ. Турă пире чиркӳ çĕрĕсене туртса илнишĕн те çилленĕ. Халăх, ыран ирех уя тухма пухăнăр, шăпа çырса хатĕрлĕр.

— Чим-ха, чим! — Антун арăмĕ халăх хушшинчен сиксе тухрĕ. — Тăвансем, ман сăмаха итлĕр! Ара, Михаляпа Ваçка пире пĕтĕмпех тĕп тăваççĕ, ĕçлесе пухнă тырра илсе кайрĕç, тăр кăнтăрла хĕвел умĕнчех кулаççĕ. Антун хăранипе чирлесе ӳкрĕ, аран выртать. Çăхан çăхан куçне сăхмасть, чăвашсем чăвашах пĕтереççĕ. Халăх та Михаляпа Ваçка хыççăн каять-ши?

Ун сăмахне председатель Василий Карпович итлемерĕ, алă кăна сулчĕ. Халăх салансах пычĕ. Ачасем кăна Антун арăмĕ усал сăмахсем каласа урăм-сурăм ылханнине, намăс сăмахсемпе урса кайсах вăрçнине шалт тĕлĕнсе пăхса тăчĕç.

— Сире те ман ылханăм тивтĕр! Çĕр çăттăр! Кăвапăрсене юхан-шăтан çăпан тухтăр! — Антун арăмĕ куçне чарса кăшкăрсан çеç ачасем урампа чупрĕç, çатансемпе хӳмесем урлă та сиксе каçса тарчĕç.

Иркка йăпшăнса пырса хурал пӳрчĕ кĕтесси хыçне пытанчĕ:

«Пирĕн апла, тăватă ят пулать, мана та, аннене те çĕр параççĕ», — савăнса шухăшларĕ вăл.

Пысăк çынсем çеç мар, Иркка та Йĕлмекассинчи çĕр шутне пĕлет. Килне таврăнсан вăл амăшне хăйсене мĕн чухлĕ çĕр тивессине шутласа пама пуçларĕ:

— Акă итле-ха, анне: пĕр анара икĕ çур пилĕк, пĕр çур пилĕкре — икĕ хăрах йăран, ана тăршшĕ — 80 чалăш, урлăшĕ — 20 чалăш, — вара чылайччен Иркка хăй ăсĕнче шутласа тутисене хускатса ларчĕ:

— Анне, пире Варак пуссинче тăватă ятпа мĕн чухлĕ çĕр параççĕ, пĕлетĕн-и?

— Илтмерĕм-ха...

— Пĕр çынна пĕр çур пилĕк тивет.

— Апла эппин, пире икĕ ана тивет, — терĕ амăшĕ.

— Анне, çĕре епле валеçеççĕ ăна?

— Шăпапа, хĕрĕм.

— Епле?

— Ĕлĕкрен çĕре шăпа ярса валеçеççĕ, малтан çинçе хăваран пĕчĕк çаврашкасем касса илеççĕ, ун çине хут пĕлекенни хăйĕн ялĕнчи малтанхи саспаллине çырса лартать, хут пĕлменни çаврашка çине пĕр-пĕр паллă туса лартать. Нимле пусă та пĕр пек тăпраллă, пĕр пек тикĕс мар, хытă вырăнсем те, хĕрлĕ тăпраллисем те пур, çавăнпа çемçе тăпраллине çур ятпа уйрăм, хытă тăпраллине çаплах уйрăм валеçеççĕ, вара кил хуçин икĕ йывăç çаврашки хатĕрлемелле.

Пӳрте ашшĕ пырса кĕчĕ. Вăл паян çĕр валеçнĕ ятпа вулăсран отпуск илсех килнĕ. Тăватă куна. Вăл сĕтел çине хăва хулли хучĕ, шăлавар кĕсйинчен хутламлă пекĕ-çĕçĕ кăларчĕ, хăвана вăрахчен чутларĕ те темиçе татăк касрĕ.

— Ма вара нумай касрăн, атте? — терĕ Ирка. — Пире икĕ çаврашка кăна кирлĕ-çке.

— Шерхулла пиччӳ валли те, Чинук аппуна та çыр, пĕрре «Шă» паллă, тепре «Чă» паллă ларт.

Хĕвел тин кăна тухма хатĕрленнĕччĕ, халăх ял Совечĕ умне пухăнса та çитрĕ. Çĕр тесен, хресчен хăй çуралса ӳснĕ, мĕн пĕчĕкренех суха пуçпа чĕрсе пурăннă уй-хире сиксе кăна тухать-и, вăл пин çухрăма утма та, Мускава пырса çитме те хатĕр. Михаля тата ял Совет председателĕпе секретарĕ хурал пӳртĕнчен тухрĕç, алăка Тихха арăмĕ çăрапа питĕрсе хăварчĕ.

— Шăпа çаврашкисем пурин те пур-и, кĕсъĕрсене ухтарса пăхăр! — кăшкăрчĕ ял Совет председателĕ.

— Хатĕр! — терĕç сасăсем.

Халăх утать, ун хыççăн пĕр пĕчĕк лаша урапа туртса лĕпсĕртетет, урапа çине юпасем хурса тултарнă. Ялти ватă çын Исай, ĕлĕкренех хăй çĕр валеçес пирки çӳренĕшĕн Мишавай ят илнĕскер, ларса пырать, халăх умĕнче иртсе кайнă чух:

— Эй, Ваçлей, лар! Йывăç уру ывăнтарĕ! — тесе кăшкăрчĕ.

Василий урапа чарăнасса кĕтсе тăмарĕ, ӳречерен ярса тытса урапа çине сикрĕ, урапапа юнашар чупса пыракан Ирккана курчĕ:

— Лар, хĕрĕм! Иккĕн калаçса пырăпăр, — терĕ.

— Сана калаçма унта Исай пичче те пур, — терĕ те Иркка, хăй çул хĕррипе утакан халăх хушшине кĕрсе кайрĕ.

Сăрт çине тухса çитсен, Варак шывĕ хĕррисем карттинри пекех сарăлса выртрĕç, хăвалăхсем, йăмралăхсем, çыран леш енчи хирсем курăнчĕç. Халăх çавра çулпа çӳрес мар терĕ, сукмаксăр-çулсăрах тӳрĕ утрĕ. Валеçмелли пусă Варак шывĕ хĕррипе, Корней Хрисанч арманĕ патĕнчен пуçланать те Варлам арманĕ патне çитиччен тăсăлать. Халăх Варлам арманĕ тĕлĕнчех ăшăх шыв урлă каçса кайрĕ. Варлам арманĕ пĕлтĕр çулларанпа, халăх пăлхавĕ ăна чылаях çĕмĕрсе тăкнăранпа, ĕçлемест, ун хуралтисен айĕнче тăманасем кăна пурăнаççĕ. Корней Хрисанч арманĕ патшалăха куçнă, унта халĕ икĕ пӳрт мăрйисенчен тĕтĕм арпа вĕçнĕ пек вĕттĕн-вĕттĕн тухкалать. Халăх Варак пуссин тури вĕçне пырса çитнĕ чух пĕр юланут, кĕперпе каçса, вĕсене хуса çитрĕ.

— Шерхулла пичче килет, — терĕ Иркка ашшĕне. — Чăн-чăн милици пек. Пăх-ха!

Шерхулла чăн та милиционерла килнĕ, лашине йĕнерленĕ, çурăм хыçне пăшал çакса тăратнă, йĕс йĕнĕллĕ хĕçĕ усăнса тăрать.

— Эсĕ пире сума суса килтĕн-и? — терĕç сасăсем.

— Сума суса та, ĕçпе те, — Шерхулла лашана сиктерсе илчĕ.

— Мĕнле ĕçпе?

— Мĕнле ĕç пултăр ĕнтĕ суха тăвас тесе алли кĕçĕтсе тăракан çыннăн, — Шерхулла лаша çинчен анчĕ. — Йĕлмекасси чăвашĕсем мана, тутар çыннине, манса хăварĕç-ши, çĕр парĕç-ши, терĕм.

— Шерхулла пичче! Э, Шерхулла пичче! — Иркка халăх шавне хуплас пек кăшкăрчĕ. — Эпĕ сан валли шăпа çаврашки туса килтĕм. — Иркка ун патне пырса тăчĕ, хăй кĕсйинчен çаврашкасем кăларчĕ, иккĕшне Шерхуллана тыттарчĕ.

Лĕпсĕркке лашаллă урапа килсе çитсенех, Василий урапа çинчен анчĕ те халăх умне пырса тăчĕ.

— Варлак пуссине ĕлĕкхи пекех икке уйрăпăр, шыв хĕрринчи çемçе анасене пĕр шăпа, хытăрах анасене тепĕр шăпа яратпăр. Шăпа ямассерен пĕр çынна пĕр хăрах йăран паратпăр. Эй, Исай мучи, эсĕ леш пысăк çĕлĕкне илсе килтĕн-и?

— Илсе килтĕм! — Исай мучи, ялти чи ватă çын, урапа çинчен, улăм айĕнчен, тиха тирĕнчен çĕленĕ, çăмĕ кайса якалнă çĕлĕк туртса кăларчĕ.

— Çĕлĕке тĕрĕс-тĕкел тытса пыма кама шанса парăпăр? — терĕ Василий.

— Çĕлĕке ятлă çын тыттăр, Уçăпа тыттарас! — тесе кăшкăрчĕç.

Шăпа кăларма чи ватти — Исай пичче пычĕ.

— Ялпа, мирле, авалхи йăлапа пурте турра кĕлтăвар, — терĕ Исай пичче, çĕлĕкне пăрахса, хĕвелтухăç енне тăчĕ, сăхсăхрĕ. Çĕлĕк айĕнче тарласа якалнă çӳçнеачаш çил хускатрĕ, шурă сухалне те вĕçтерчĕ.

Нумайăшĕ, хĕрелсе тухакан хĕвел çине шанчăклăн пăхса, Исай пичче пекех сăхсăхрĕç.

— Ну, ял халăхĕ, шăнасене калпака ярса пухар, — Уçăп, авалхи çĕлĕкне тытса, халăх умне пычĕ.

Çынсем хăйсен шăписене çĕлĕке пыра-пыра ячĕç. Мучи урапа çинчен вĕрен туртса кăларчĕ, ăна пĕрер хăлаç йăраншар туса тӳлесе хатĕрленĕ. Михаля, пусă пуçне кĕреçепе чавса, шăтăкне пĕчĕкçĕ мише юпи çапса лартрĕ.

— Шăпа яма пуçлас, халăх! — терĕ Михаля, юпине хытарса лартсан.

Исай мучи çĕлĕкне аллине чиксе ячĕ, пăтратрĕ, пĕр çаврашка кăларчĕ те ун çине пăхса илчĕ.

— Чăх ури! — уççăн, çамрăкла çухăрчĕ вăл, çаврашкана алă тупанĕ çинче сиктерсе.

— Камăн вăл, чăх ури? — кăшкăрчĕ Василий.

— Манăн чăх ури! — терĕ Тихха арăмĕ.

— Пĕр хăрах йăран виçмелле! — Ваçка вĕрен пуçне çапса лартнă юпаран çаклатрĕ, вĕренне вара ача-пăчасем сĕтĕрчĕç.

— Пусă валеçме Карпи инкерен пуçларăмăр, — Шерхулла, шавласа, лашине çавăтса утрĕ. — Карпи — лайăх ят. Аллу çăмăл пултăр, инке, анчах пирĕн анасем çинче кăвак чечеклĕ утмăл турат мар, тырă ӳстĕр!

Исай мучи тепĕр шăпа кăларчĕ, икĕ пӳрнипе хĕстерсе çĕклерĕ:

— Тикĕт кут! Камăн?

— Вăрăм Петруххан мар-и? Петрухха хăй килмен, мăкаçей кĕлетĕнчи вăрлăха хураллать. Паççи, ăçта эсĕ? — çухăрчĕç темиçен.

— Кунта! — Паççи халăх хушшинчен тухрĕ. — Пирĕн виçĕ ят: аттен, манăн, вăрçăра вилнĕ пиччен.

— Исай пичче, пĕр çур пилĕк те хăрах йăран виç! — терĕ Михаля.

Йĕлмекассинче хуçалăх нумай. Кашни хуçалăхшăн шăпа кăлармалла та кăшкăрмалла, çавăн чухлех юпа лартса пымалла. Кун вăрăм, Иркка та хăйсен шăпи тухиччен кивĕ çĕлĕк умĕнчен каясшăн пулмарĕ. Пуянсен ячĕсем те тухрĕç, вĕсем валли те виçсе юпасем лартса хăварчĕç.

— Кунта пукку çырнă, Иркка хĕрĕм, пăх-ха, мĕнле пукку ку? — ыйтрĕ Исай мучи хăйпе юнашарах тăракан Ирккаран.

— Кунта «Мă» çырнă, — терĕ Иркка, хăйсен шăпине палласа. — Ку пирĕн шăпа, атте, — терĕ вăл. — Тăватă ят.

— Лисука кĕртес пулать, халăх. Вăл — Хĕрлĕ Çарта. Вăл Чишма ялĕ çынни пулнă. Хирĕç çук-и? — ыйтрĕ ял Совет председателĕ.

— Парас! — терĕç пурте пекех.

— Макçи пиччене пĕр ана та хăрах йăран виçсе парас, — терĕ Михаля.

Кĕç макăрса ямарĕ Станук Макçи, хăйĕн чĕрине пăявпа пăвса илнĕ туйăмне пытарма тăрăшрĕ.

— Ара, эсĕ, Макçи пичче, хĕпĕртеме те пĕлместĕн-çке, — ăна Шерхулла хулпуççинчен тытса силлерĕ. — Шурă хăпарту та, хуплу та пĕçерсе çийĕпĕр. Çапла-и, Макçи пичче?

— Çапла ара...

Иркка чăннипех те савăнчĕ. Ку чи илемлĕ вырăн! Иркка çак вар хĕррине тырă вырнă вăхăтра килнĕччĕ, вар пуçĕнче тăрна куçĕ пек çăл шывĕ шурă чулсем çинче шăнкăртатса юхатчĕ, вар хĕрринче кĕтмел çырли çерем çинче вут-кăвар тухнă пек хĕрелсе ларатчĕ. Вăл ĕнтĕ кăçал кунта çуркуннех ĕç вăхăтĕнче килет, ана хĕрринче вучах чĕртсе ярать те тутлă серте яшки пĕçерет, ачасемпе пĕрле транкки-транкки сиккелет. Ана тепĕр вĕçне кайса Варак çырминче шыва кĕрет, ишсе тепĕр енне, вăрман патне, каçса каять.

 

18

Çĕр валеçекенсем каçалапа яла таврăнчĕç. Шавларĕç, калаçрĕç, урам тăрăх кашни хăйне хăй хуçа пек паттăррăн утса çӳрерĕç.

Каç пулчĕ. Кунĕпе ана тăрăх утса çӳресе ывăннă çынсем, çĕре акса тырăллă пулассине ĕмĕтленсе, телейлĕн çывăрса кайрĕç.

Çуркуннехи тĕнче çĕрле те илемлĕ. Уйăх туп-тулли те сап-сарă. Тĕттĕм пулсан тухрĕ те çур çĕрччен те тăмарĕ — пытанчĕ. Çĕр тĕттĕм. Ял тарăн ыйхăпа çывăрать. Пĕр пуян Варлам çеç хăйне канăç тупаймасть. Чăтма-тӳсме пултараймасть вăл халăх мăшкăлне! Ăна, мухтавлă пуяна, çĕр валеçнĕ çĕрте ялан хуçа пулнă çынна, паянхи кун çĕр валеçнĕ çĕре чĕнмерĕç. Хăйсем тухрĕç те чи малтан Варлам çĕрне, аллă десятин ытла çемçе хура тăпраллă çĕре, туртса илнипе пĕрлех ун пай вăрлăхне те ампарĕнчен илсе кайрĕç, çуррине ялти чухăнсене çур акинче анисене шуратма валеçсе пачĕ, çуррине Хĕрлĕ Çара ăсатрĕ Михаля. Ку мăшкăл çитмерĕ, ултă лашаран тăваттăшне туртса илчĕ, плугсене те хăвармарĕ. Эх, Варлам çĕрĕ, епле çемçе те хура! Ăна пĕтĕмпех ял çыннисене ят тăрăх, арçын ятне те, хĕрарăм ятне те пĕр шай валеçрĕç. Варлам çемйине те пилĕк çын тӳпи çеç пачĕç. Суйласа та мар, ытти çынсене панă пек, шăпа кăларса. Михаля çеç мар, ял халăхĕ те намăса пĕлмерĕ; хĕрарăмсем, вăрăм çӳçлĕ, кĕске ăслă чĕрчунсем, арçынсемпе танах çĕр тӳпи илетпĕр тесе, кĕске йĕмлĕ урисемпе Варлам çĕрĕ тăрăх чупса çӳрерĕç, шăпапа хăйсене тухнă анисем çине савăнсах паллăсем лартса тухрĕç.

Хĕр-Ваçка çеç пулнă пулсан аплах чăрсăр хăтланас çукчĕ халăх, Варлам çĕре çирĕм десятин те пулсан хăваратчĕ, тен, хăй парас тенĕ таран анчах паратчĕ, уксах çын аплах вăйлă тăвайрас çукчĕ. Варлам инкекне, Михаля килсе çитрĕ те унăн пурнăçне ӳпне-питне çавăрса ячĕ. Ял Совет членĕ Антун темăн чухлĕ те Варлам хутне кĕчĕ — Михаля ăна хăр та хар чарса пычĕ, хăйне халăх та суйламан-ха, халăх суйланă çынсенчен хаяр пулчĕ...

■ Страницăсем: 1... 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 ... 32

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... »
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: