Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Пур ман утсăр урапа,

Виçĕ кустăрмаллă.

Ыткăнар-и урампа?

Кам хăрамасть?

Калăр!

Лена ларчĕ те манпа,

Хăвăр та ĕненмĕр,

Вĕçтеретпĕр халь унпа

Вĕçен кайăк евĕр!

Ĕнерхи пек ман асăмра тăраççĕ

Сан куçусем, илемлĕ йăп куллу.

Çулсем иртсен те канăçа памаççĕ:

Кампа-ши санăн паянхи çулу?

Тен, айванрах та пултăм пулĕ, тусăм?

Тен, пĕлеймерĕм ăнланма сана?

Сисмесерех, тен, йăнăшсем эп турăм:

Эс пĕлеймерĕн каçарма мана.

Çавăтăнса юнашарах пуль утрĕç

Юратупа каварлă уйрăлу...

Мĕне пула санпа мана-ши тупрĕç?

Телейсĕр пулчĕ пирĕн тĕлпулу...

Кампа кăна, ăçта кăна пулсан та

Ярассăм çук-çке асăмран сана.

Юлашки хут куçа хупма выртсан та

Эп пăшăлтатăп шăппăн сан ятна!

Хамах пуль пултăм айăплă, савниçĕм.

Тен, пĕлеймерĕм юратма, каçар!

Пултараймарăм тивертме, тен, çиçĕм

Сан чĕрӳне... каçар мана, каçар!

Каçар мана ытла йăваш пулнишĕн.

Тен, уçаймарăм вăхăтра чуна?

Улах чухне те вăтанса тăнишĕн

Эс каçарсам, юратăвăм, мана!

Тулли телей урăххипе сунатăп,

Утас çулна эп пӳлмĕп нихăçан!

Чĕрем тапнă чухне пĕрех çунатăп

Сан ятупах! Эс асăмра ялан!

Каçар мана. Каçар. Эп йăлăнатăп.

Чунпа туятăп, тавăрма май çук...

Паян кунччен те тĕлĕкре куратăп:

Çутă сăнна манма-çке вăйăм çук.

Сарă кайăк юрла-юрла

Ывăнса та çитрĕ-ши?

Савнă тусăм мĕне пула

Сивĕ куçпа пăхрĕ-ши?

Сарă кайăк сад пахчинчен

Вăрманалла вĕçрĕ пуль?

Савнă тусăм, пирĕн çинчен

Çын сăмахĕ илтрĕ пуль?

Çичĕ хурăн хушшинчех-çке

Аташмашкăн пулать-ши?

Çын сăмахĕ илтнипех-çке

Сивĕнмешкĕн юрать-ши?

Çичĕ хурăн хушшинчех пуль

Аташмашкăн кирлĕ мар.

Çын сăмахĕ илтнипех пуль

Сивĕнмешкĕн аван мар!

Сарă кайăк çуркуннепе

Каллех юрă пуçлĕ-ха...

Савнă тусăм ӳкĕннипе

Епле куçран пăхĕ-ха?

Тăм тивсессĕн сар çеçкине

Чĕрĕлесси пулĕ-ши...

Мана шанман чун савнине

Каçармашкăн пĕлĕп-ши?

I

— Эй-й-й! Парамун! Пуçана! Аçа çапасшĕ! Сисместĕн-и кам иртсе кайнине? Тавсъе, пуçана! — янраса каять сасартăк каçхи шăплăхра.

Ăна илтсе, йытăсем вĕрсе яраççĕ. Çап-çутă ферма общежитийĕн кантăкĕ ярах уçăлать. Çыран хĕррине тухса ларнă шапасем шыва шампăлтатса сикеççĕ.

— Мĕн кирлĕ сана? — илтĕнет пĕве пуçĕнчен кăштах чĕлхе вĕççĕнрех калаçакан çын сасси. — Ĕçетĕн, ĕçетĕн…

— Çапла, аçа çапасшĕ! Ĕçнĕ, татах ĕçĕп. Ма ĕçеп, тетни? Телей çукран ĕçетĕп. Тăватă çул вăрçăра çӳрерĕм, виçĕ орден илтĕм. Ялта ман пек герой çук. Халь мĕн эпĕ? Кам пĕтерчĕ мана? Эс пĕтертĕн, Парамун!

— Хветĕр, ахаль айăплан. Ан сăмахла ун пек. Юрату вăл…

— Юрату! — йĕкĕлтет Хветĕр текенни. — Юратăва пĕлетни эс ăна? Тупăннă артист. Кур-ха, сысна аçине юрату пуснă. Пĕлетни эс, тăмана, юрату мĕнне?

— Эс пĕлнине эп ма пĕлмес?

— Палкатăн сăнчăрти йытă пек. Ялти ман пĕрремĕш тăшман вĕт эс!

— Çапла пултăр.

— Çапла çав. Илсе тух-ха стакан, ĕçтерсе хăварап.

— Юрамасть, слушпă.

— Слушпă, — йĕкĕлтет Хветĕр, Парамун пек селĕп калаçма тăрăшса. — Слушпа мар сан, йытă пурнăçĕ. Çынсемшĕн уяв пур, саншăн яланах эрнекун. Çынсен кил-çурт, арăм, ача-пăча пур. Сан ăçта? Пролетари эс. Полнăй пролетари. Саншăн хаçатра «соединяйся» тесе çыраççĕ. Вăт пĕрлешĕр. Хăть тăшман пул эс, хĕрхенсе ĕçтерем сана.

Малалла

Кастрюльте, плита çинче,

Тутлă çеç яшка вĕрет.

Урамра, кил умĕнче,

Манăн тус, Кампур, вĕрет.

— Сивĕ, — тет вăл, — çил вĕрет,

Шăнтăм эп, Кирук, хытах.

Ман валли эс чей вĕрет,

Ăшăнасчĕ хăвăртрах.

Темĕн пулчĕ, тем çитмерĕ,

Тем тăвасшăн пирĕн Вера? —

Хучĕ çутă кашăкне,

Тăсрĕ пĕчĕк тутине.

Çавăнтах анне систерчĕ,

Куçĕпе пире пĕлтерчĕ:

Лартăрах вăл, лартăрах,

Хăйне хăй юнтартăрах.

Ак эпир апат çиетпĕр —

Пуçтаратпăр та илетпĕр.

Ларса юлтăр вăл пĕччен,

Кăмăлне тӳрлетиччен.

Тӳрĕ, тикĕс çулпала

Пĕр автобус вĕçтерет.

Хăйне ирĕк çул пама

Вăл таçтанах систерет:

— Ту-ту-ту!.. Ту-ту-ту!..

Таптанатăн вĕт, асту!

Колхоз лаши ăмăртса

Çул айккипе сиктерет,

Автобусĕ кăшкăртса

Тата хытă вĕçтерет.

— Ту-ту-ту!.. Ту-ту-ту!..

Çулна лайăхрах асту!

Халĕ Гена пĕчĕк çеç,

Пĕчĕк те — чĕлхи чĕкеç;

Чĕвĕл-чĕвĕл калаçать,

Сăвăсем ăста калать.

Юратать вăл выляма —

Шыв сине карап яма,,

Хĕрлĕ мечĕк сиктерме,

Хут ракета вĕçтерме.

Гена халĕ пĕчĕк-ха,

Пĕчĕк пулин, ӳсĕ-ха.

Ӳсĕ те ун чух вара

Тĕлĕнтерĕ пурсăра.

Паян Тимофей Михайловича пытараççĕ тенине илтсен, эпĕ çĕрĕпех çывăраймарăм. Кăшт тĕлĕрсе илетĕп çеç, каллех вăранатăп. Тĕлĕкре çаплах унпа аташатăп. Унăн ăшă кулли, уçă кăмăлĕ, васкамасăр, лăпкăн калаçни — йăлтах куç умĕнче. Питĕ ĕçчен те сăпайлă çынччĕ вăл. Йăлтах курса асăрхатчĕ, вара тирпейлетчĕ. Хăйĕн участокне çеç мар, пĕтĕм çутçанталăка хăйĕн хуçалăхĕнчи пек туятчĕ. Вăл чăн-чăн вăрман çынни пулмах çуралнăччĕ ĕнтĕ.

Манăн шăпах паян унăн тăван ялне ĕçпе каймалла. Тĕрĕсрех каласан, район хаçачĕн редакцийĕ хушнипе материал тума «Малалла» колхоза çитмелле. Анчах çавăнта кайнă чухне çул çинче те пĕрмай Тимофей Михайлович çинчен шухăшларăм.

Çанталăк кĕркунне енне сулăннă. Кĕçех сентябрь çурри çитет. Çапах кунĕ çуллахи пек лăпкă, хĕвеллĕ. Çилĕ çеç, кассăн-кассăн вăйланса, уй-хир çулĕсенчи тусанпа вĕтĕ тăпра тĕпренчĕкĕсене пĕлĕтелле çĕклентерсе, çавăра-çавăра, çулпала кăпăртаттарсах малалла чуптарать. Яла эпĕ ирхине тăхăр сехет тĕлнелле çитрĕм. Урамра, колхоз правленине кĕмелли пусма умĕнче, вилтăпри çине хумалли тем пысăкăш чечек кăшăлĕ тăрать. Ăна хура хăюпа çавăрса çыхнă. Унтах шурă сăрпа «Хаклă Тимофей Михайловича «Малалла» колхоз ĕçченĕсенчен» тесе çырнă. Çакна курсан, чĕре хытах ыратма пуçларĕ, çан-çурăм сăрлатса кайрĕ, чун кӳтсе килчĕ. Чип-чипер сывлăхлă, вăйпитти хаваслă çын çапла сасартăк ăçтиçук аллинчен вилсе выртрĕ. Чышкăсене чăмăртасах пĕтĕм чунтан: «Çынсем, ма чармарăр çак тискерлĕхе тума?!» — тесе кăшкăрассăм килчĕ.

Малалла