Николай Шупуҫҫыннин ячӗ чӑваш культуринче тарӑн йӗр хӑварнӑ. Ӑна чӑваш литературин никӗсне хывакансенчен пӗри тесен те йӑнӑш мар пуль ӗнтӗ. Чӑваш халӑхӗшӗн ҫӗнӗ тапхӑр пуҫланнӑ май литературӑна та аталантармалла пулнӑ. Чӑвашсен литератури пачах та пулман теме май ҫук ӗнтӗ, анчах вӑл темле пуян пулнӑ пулин те, ытларах енӗпе халӑх пултарулӑхӗ ҫинче никӗсленнӗскер пулнӑ. Юмахсем, юрӑсем, тата ытти енлӗ пултарулӑх.
Далее...
Урамсен чӑваш ячӗсем питӗ илемлӗ. Вӗсене тишкеретӗн те чӑвашсем мӗнле кӑна ят паман-ши тесе тӗлӗнетӗн. Шел те, хальхи вӑхӑтра хӑлӑх ӑсӗ мӑкарах пулас. Вӗсен фантази ҫитмест. Юрӗ, тейӗпӗр, Совет саманинче ҫӳлтен хушнӑ та чылай ялта Совет, Комсомол, Ленин тата ытти ҫавнашкал урамсем купипех шӑтса тулнӑ. Хальхи вӑхӑтра унашкалли ҫук, анчах ҫавах питӗ хавшак: ӑҫта ан пӑх — Садовая, ӑҫта ан пӑх — Южная та Лесная, Парковая та Луговая... Молодежная е Новая текеннисем пирки калаҫу та ҫук.
Лапсар ялӗнчи урам ячӗсем пулман пулас.
Чӑвашсен ӑс-тӑнӗнче ҫапларах шухӑш ҫирӗпленнӗ: ӗлӗк, имӗш, чӑвашсем пытанса пурӑннӑ, тӗттӗм пулнӑ, тӗнче курса ҫӳремен. Ҫакна ҫирӗплетес тесе вӗсем чӑваш ялӗсем ҫырмасенче вырнаҫнипе ҫирӗплетме пӑхаҫҫӗ. Мӗншӗн «ҫирӗплетме пӑхаҫҫӗ»? Ара, тимлӗн тишкернӗ хыҫҫӑн ҫак теори чӑл-пар кӑна саланать-ҫке.
Паллах, ҫак шухӑшӑн тымарӗ ытларах пайӗпе совет саманинче ҫуралнӑ пулмалла. Ун чухне совет влаҫӗ, хӑйӗн пахалӑхне тата уссине ҫӗклес тесе патша вӑхӑтӗнчи саманана май ҫитнӗ таран хурлама тӑрӑшнӑ.
Нумай пулмасть эп сирӗн умӑра «Чӑваш халӑх сайчӗ хупӑнма пултарать» текен хыпар лартрӑм. Ҫырасса ӑна чун ыратса килнӗ вӑхӑтра шӑрҫаларӑм. Тӗрӗссипе, Чӑваш халӑх сайчӗпе ӗҫленӗ вӑхӑтра унашкал самантсем сахал мар сиксе тухса. Ытти чухне эпӗ ҫав вӑхӑтсенче хамӑн туйӑмсене пусарма тӑрӑшатӑп, хама хам кӳренӳ тапхӑрӗ вӑхӑтлӑх кӑна тесе ӗнентеретӗп. Каҫхи пулса иртет пулсан ирхи вӑхӑтччен тӑхтамалла тесе хама-хам тытса чаратӑп. Чӑн та ирхине вӑрансан капланса килнӗ чун ҫемҫелет, тарӑхтаракан самант та сӗвӗрӗлет.
Хальхинче ма ҫыртӑм-ха? Тӗрӗс, унашкал ҫырусем вӗсем тем тесен те вӑхӑтлӑ тарӑху кӑна, вӑл шухӑшсене пусарма вӑй-хӑват ҫитерме тӑрӑшмалла.
«Хыпар» хаҫатра Валери Туркай ҫак темӑна ҫӗклес тенӗ. Сӑмахӗ вилтӑприсене тӑванӗсем карталани пирки пырать. Каҫал тӑрӑхӗнче темле те ӗнтӗ, анчах ку йӑла пирӗн патра расна. Пӗр ҫӑвара карталанисем чылай, теприсенче — ҫуккипе пӗрех. Мӗншӗн карталани те маншӑн пысӑк ӑнланманлӑх. Аттепе анне те пурӑннӑ чухне ҫакна йышӑнмастчӗҫ — «карта ан тытӑрах» тетчӗҫ. Тем тесен те сӑнатӑп та юлашки вӑхӑтра карта тытакансем сахал, Туркай калакан «мода» иртсе кайрӗ пуль.
Карта тытнинче пӗр пӑхсан лайӑх енӗсене те курма пулать.
+1.3 °C
