Пӗр енчен вар хытиччен кулмалла, тепӗр енчен ларса макӑрмалла ку тӗслӗхе тусӑм иртнӗ эрнере каласа кӑтартрӗ. Шӑнса пӑсӑлнӑ хыҫҫӑн сывалаймасӑр вӑрах пурӑннӑ хыҫҫӑн тухтӑр патне кайнӑ. Унта тем тӗрлӗ сиплев ҫырса панӑ, эмелне йӗркипех асӑнса кайнӑ. Каланӑ — тунӑ. Анчах чир иртсе кайманнине кура кӑштахран (пирӗнтен чылайӑшӗ сывлӑхран ытла ӗҫе мала хурать мар-и ҫав...) тусӑм тепре пульницӑна ҫул тытнӑ. Пӗр пӳлӗмрен тепӗр пӳлӗме ҫӳренӗ май тусӑм амбулатори карттине шӗкӗлчесе ларнӑ. Ак тамаша!
«Ҫакӑ ҫутӑ ҫутӑ тӗнчере вӑйли ҫук та этемрен», - тенӗ чӑваш классикӗ хӑйӗн поэминче. Кам вӑл — этем? Ун пирки йӑлтах пӗлетпӗр-и эпир?
◆ Ача ҫичӗ уйӑх тултариччен пӗр вӑхӑтрах сывлама та, апат ҫиме те пултарать.
◆ Апчхулатнӑ чухне организм ӗҫӗ-хӗлӗ чарӑнса ларать, чӗре те тапмасть.
◆ Ҫын чӗри пурнӑҫ тӑршшӗпе 48 миллион галлон юн уҫлать.
◆ Хӗрарӑмсен чӗри, арҫынсеннипе танлаштарсан, хӑвӑртрах тапать.
◆ Чарльз Осборн ятлӑ ҫын ултӑ ҫул иклетет.
◆ Ӗҫе сылтӑм алӑпа тӑвакансем, сулахаййисемпе танлаштарсан, вӑтамран 9 ҫул ытларах пурӑнаҫҫӗ.
Ҫак вӑхӑтра, кӗр вӗҫӗнче тата хӗл пуҫламӑшӗнче, ҫынсем ОРВИпе тата гриппа чирлеме тытӑнаҫҫӗ. Халӗ ав урамра нӑшлатса ҫӳрекен, апчхулатакан ҫын нумай. Специалистсем палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫалхи сезонта «грипп эпидемийӗ» кӑрлач уйӑхне лекӗ. Анчах паянхи кун та чирлекенсем самаййӑн.
Паллах, никамӑн та чирлес килмест. Анчах ку аптекӑсемшӗн питӗ тупӑшлӑ тесе калас килет. Ара, Шупашкарта миҫе аптека пулнине шутланӑ-и эсир? Кашни утӑмрах, кашни чарӑнурах… Шутлама пуҫласан ҫухалса кайма пулать.
Зита тата Гита Резахановсем пирки тӗнчипех пӗлеҫҫӗ. Сиам йӗкӗрешне уйӑрни пирки хӑй вӑхӑтӗнче массӑллӑ информаци хатӗрӗсем нумай ҫырчӗҫ. Ара, кунашкалли пӗрремӗш хут-ҫке.
Зитӑпа Гитӑна уйӑрсан чиперех пурӑнса кайнӑ. Ҫапах нумай сипленме тивнӗ вӗсен. Апла пулин те хӗрачасем питӗ савӑннӑ. Вӗсем ыттисем пекех пулнӑ-ҫке-ха.
Аса илтерер: Зитӑпа Гита Кӑркӑсстанри Западное ялӗнче 1991 ҫулхи юпа уйӑхӗн 19-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вӗсене 2003 ҫулта Мускаври Филатов ячӗллӗ ача-пӑча клиника пульницинче операци тунӑ.
Республикăн Сывлăх сыхлав тата социаллă аталану министерстви республикăри пульницăсем Уçă алăксен кунне ирттерни пирки вĕçĕмех хыпарлать. Ку хыпара кашнинчех савăнса йышăнатăп, çынсене тухтăр патне лекме çăмăл тесе хĕпĕртетĕп. Тепĕр тесен, мĕншĕн çынсен кăна кун пек меслетпе усă курмалла-ха? Çывăх çыннăма тахçанах куç тухтăрĕ кăсăклантарать. Вăл та ыттисенчен кая мар-çке – Уçă алкăсен кунĕпе усă куртăр-иç текелесе пĕр виç уйăх каялла та пулĕ Республикăри офтальмологи пульницин регистратурине шăнкăравланăччĕ.
Пур çĕрте те «оптимизаци» тесе янăрашаççĕ. Чăннипе, ку мана кăштах сисчĕвлентерет. Ара, пур çĕрте те кадрсене кĕскетеççĕ, вăл е ку çурт алăкĕсене хупаççĕ…
Оптимизаци текенни, паллах, медицина тытăмне те пырса тиврĕ. Унччен кашни районтах ача çураттармалли уйрăмсем пулнă. Пирĕн ăру, эпĕ те, унтах çуралнă. Ун чухне Трак тăрăхĕнчен Шупашкара илсе çÿремен. Çулĕ инçех мар-ха, анчах хĕрарăм çуратма тытăнсан тем вăрăмăшех туйăнĕ вăл.
Оптимизаци лайăх тесе мухтанаççĕ. Анчах хăш чухне ура та хума пултарать мар-и? Пĕлĕшĕм каласа кăтартнă тăрăх, пĕр хĕрарăм (лайăх астумастăп, Элĕк тăрăхĕнче ку пулнăччĕ ахăртнех) ăнсăртран ача çуратма тытăннă.
«Чăваш Ен» ПТРК корреспонденчĕ, чăвашла хыпарсен кăларăмне ертсе пынă Алена Павлова (Кириллова) пурнăçран уйрăлса кайни пирки нумайăшĕ калаçрĕç. Халĕ те пуçа вырнаçман çак япалана «Çыхăнура» канашлура сÿтсе яваççĕ (http://forum.na-svyazi.ru/?showtopic=2091530&st=30).
Чăннипе, çак йĕркесене мана çырма питĕ йывăр. Йĕркесем куççульсĕр шăрçаланаймаççĕ… Аленăпа 5 çул пĕр курсра, пĕр ушкăнра вĕрентĕмĕр, общежитире питĕ туслă пурăнтăмăр.
Тӗнче яланлӑхах ылмашӗ тесе шухӑшлать иккен Итали нейрохирургӗ Серджио Канаверо. Ҫакна вӑл пӗр ҫыннӑн пуҫне тепӗр ҫыннӑннипе ылмаштарас тенӗрен каланӑ. Италири клиникӑсенчен пӗринче ӗҫленӗ хирург Раҫҫей ҫыннине, 30 ҫулти Валерий Спиридонова, урӑх пуҫ лартса парасшӑн иккен. Каччӑ хӑй кун пирки унран скайп урлӑ ыйтнӑ-мӗн.
Валерий Спиридонов
Хальччен никам туман операцие тутарма Валерий Спиридонов ахальтен килӗшмен.
Камăн мĕн шухăш та, эпĕ вара хальхинче - арçынсен халсăрлăхĕ пирки-ха. Ку темăна манăн Нью-Йоркра пурăнакан 83 çулти Кармен Делль'Орефиче халĕ те арлă-арăмлă хутшăнупа пурăннине пĕлтернине вуланă хыççăн хускатас килсе кайрĕ. 68 çул мода тĕнчинче ирттернĕ çав хĕрарăм паян та чипер. Хăй вăл Итали скрипачĕпе Венгри балеринин çемйинче çуралнă. Ĕмĕрĕнче подиум тăрăх самай километр утнăскер чи вăрăм карьерăллă модель шутланать. Çавна пулах ăна Гиннес кĕнекине кĕртнĕ. Паян та вăл чипер. Унтан та ытларах арçынсемпе чун киленĕçĕ тупнине пытармасть иккен кинеми çулĕнчи чиперкке.
Хальхи медицина палăртнă кунран маларах çуралнă ачасене те пурăнма май туса парать. Тĕнчере унашкалли нумай. Анчах пĕчĕк виçепе çуралнă хăш-пĕр ача вилĕме мĕнле çĕнтерни халĕ те тĕлĕнмелĕх шутланать.
Мэделайн Мэнн АПШра 1989 çулта 275 грамм виçепе çуралнă. Амăшĕ преэклампси чирĕпе аптăранă, çавăнпа ăна 27-мĕш эрнере кесарево тунă. Ачан çурланă чухне тĕрлĕ орган япăх ĕçленĕ, анчах специалистсем вĕсене йĕркене кĕртнĕ. Ашшĕ-амăшĕ ачине пульницăран 4 уйăхран çеç илсе кайма пултарнă.