Электронлă вулавăш

Григорьева. Тăваньел çумĕнчи Чăнлă Шăхаль ялĕнче шкул çук-ха халлĕхе, Иван Яковлевич. Вĕсен валли те шкул уçса парсан аванччĕ...

Яковлев. Шăхальсем каçнăччĕ Тăваньелне, каларĕç-ха манпа шкул пирки. Тен, Турă пулăшсан пĕрер çултан Чăнлă Шăхальсене те шкул уçма мехелĕ тупăнĕ-и-ха... Сăмах патăм шăхальсене шкул пулать тесе. Халь сăмах çине тăрасах пулать, атту халăх шанма пăрахать. Халăх умĕнче халиччен шанчăка çухатманччĕ, ӳлĕм те çухатас марччĕ тетĕп.

Григорьева. Сирĕнпе мĕн калаçма, Иван Яковлевич! Чĕмпĕрти чăваш шкулĕ хăех эсир хăвăр аллăрсемпе хăвăра валли ĕмĕр асăнмалăх лартнă чĕрĕ палăк.

Яковлев. Манăн ĕçе ырлакансем кăна мар, курайманнисем те пур вĕт, Екатерина Васильевна. Чĕмпĕрти чăваш шкулне паянах хупса лартма хатĕр тăракан çынсем те сахал мар кĕпĕрнатăр таврашĕнче ĕçлекенсем хушшинче. Çав хăратать мана, Екатерина Васильевна.

Григорьева. Халь чăваш шкулĕ аталаннаçемĕн аталанса пырать, ăна хупса лартни Турă умĕнче калама çук пысăк çылăх туни пулать.

Яковлев. Шуйттан аташтарсан этем çылăх çинчен те, сăвап çинчен те йăлт манса каять. Шуйттанне çывăха ярас марччĕ, Екатерина Васильевна. Ӳлĕмрен хăрачасен уйрăмĕ те уçасшăн эпĕ чăваш шкулĕнче.

Григорьева. Ку вара калама çук лайăх пулĕччĕ, Иван Яковлевич.

Яковлев. Тутарсен хăйсен чĕлхипе кĕнекесем пичетленсе тухаççĕ, поляксен те хăйсен чĕлхипе çырнă кĕнекесем пур, чăвашсен çук! Намăс. Калама çук намăс! Вунă-вун виçĕ çул ĕлĕкех ĕнтĕ мана çак ыйту канăç памастчĕ. Хусанта вĕреннĕ чухне Николай Иванович Ильминский профессорпа тĕл пулман пулсан манăн ĕмĕт пурнăçа кĕрейместчĕ тем тесен те, ăс параканĕ Николай Иванович Ильминский пулчĕ. Енчен те эпĕ Ильминские тĕл пулман пулсан, ман пурнăçра улшăну пулас çукчĕ, пĕр-пĕр чиновник пулса кантурта ĕçлесе ĕмĕре ирттерĕттĕм — çав анчах. Чăваш халăхне çутта кăларас тĕллеве манра чăн малтан Николай Иванович Ильминский вăратрĕ. Эпĕ ун умĕнче ĕмĕр-ĕмĕр парăмра.

Григорьева (Яковлев çине ăшшăн пăхса). Эпĕ сирĕн умăрта парăмра, Иван Яковлевич. Эсир мана пурнăç çине урăхла пăхма вĕрентрĕр.

Яковлев. Эсир кăлăхах юрлама пăрахнă, Екатерина Васильевна. Юрă вăл — пурнăç çуначĕ. Юрă вăл — чун хăвачĕ!

Григорьева. Юрлама пăрахман эпĕ, юрлатăп, анчах хамшăн çеç юрлатăп. Чуна йăпатма тесе. Кăмăл-туйăма çĕклеме тесе.

Яковлев. Ташлама та пăрахрăр-и?

Григорьева. Яшлăх хĕрӳлĕхĕ сивĕнчĕ пулас, çавăнпа ташлама та пăрахрăм.

Яковлев (трактирта купăс каласа ларакан ватă çын вальс шăрантарнăран). Халь янăракан вальс кĕввипе те ташлама кăмăл çук-и вара сирĕн?

Григорьева. Эсир ташлакан марччĕ-çке, Иван Яковлевич?

Яковлев (ура çине тăрса). Вальс кĕвви чуна чĕпĕтсе илчĕ, тӳссе тăраймарăм — сиксе тăтăм.

Григорьева. Эппин манăн та вырăнтан хускалас пуль?

Яковлев. Чыс тусамăр, Екатерина Васильевна. (Аякра аслти сасси илтĕнет.) Çумăр килет-и вара, аслати сасси пулчĕ? (Каллех аслати кĕмсĕртетет.)

Григорьева. Тăвар мар, ирĕлмĕпĕр-ха, Иван Яковлевич.

Яковлев. Сирĕн куçăрсем Екатерина Васильевна, маншăн çав-çавах ырă. Эпĕ сирĕн çине пăхатăп та, пĕрле ирттернĕ каçсем асăма килеççĕ.

Григорьева. Кам эпĕ сирĕн çумăрта? Ялти хресчен хĕрĕ. Ман пеккисем пинĕ-пинĕпе, тен ытларах та! Апла пулсан та çав хресчен хĕрне вĕреннĕ вăхăтра, миçе çул каялла, Иван Яковлевич Яковлев савса пăрахнăччĕ. Енчен те çав ниме тăман чăваш хĕрĕ ăслăрах пулнă пулсан, халиччен Иван Яковлевич Яковлевпа çемье те чăмăртанă пулĕччĕç, ачисем те сак тăрăх чупнă пулĕччĕç.

Яковлев. Эпĕ айăплă мар, Екатерина Васильевна...

Григорьева. Алă çине килсе ларнă телей кайăкне вĕçтерсе ятăм. Манран ухмах кам пур-ши тата?

Яковлев. Ташлатпăр-и, Екатерина Васильевна?

Григорьева. Ташлатпăр, Иван Яковлевич. (Ташланă май юрлать.)

 

Çумăр килет тӳпене хупласа,

Кĕмсĕртетет аслати инçетре.

Купăс кĕвви юрласа-ташласа

Варкăш çилпе çавăрать халь пире.

Çиçĕм ташлать пĕлĕтсем хушшинче,

Эпĕ каллех чун савни çумĕнче.

 

Сывпуллашать пирĕнпе юрату.

Чун-чĕреме явса илчĕ пушар.

Юр пек шап-шурă хитре хуратул,

Анчах ун илемĕ паян маншăн мар.

Çиçĕм ташлать пĕлĕтсем хушшинче,

Эпĕ каллех чун савни çумĕнче.

 

Эсĕ мансан та хавас каçсене,

Эпĕ нихçан манас çук вĕсене.

Сывпуллашсан та манпа юрату,

Ĕмĕр сипленĕ чунри ырату.

Çиçĕм ташлать пĕлетсем хушшинче,

Эпĕ каллех чун савни çумĕнче.

 

Купăс тĕрлет чунра тунсăх тĕрри,

Куçăм умне тухрĕ Атăл хĕрри.

Талăх тăрна явăнать сывлăшра,

Хурлăхлă сас питĕрет кăкăра.

Çиçĕм ташлать пĕлĕтсем хушшинче,

Эпĕ каллех чун савни çумĕнче.

 

Павăл кĕрет.

 

Павăл (Григорьевăна). Сире чăрмав кӳнĕшăн каçарсамăр, тархасшăн, сударыня!

Яковлев. Павăл, мĕн пулнă?

Павăл. Çумăр килет, элес те мелес, Иван Яккăльчă! Килелле май тапранмалла мар-ши тетĕп...

Яковлев. Кайрăмăр!

Павăл. Эпĕ лашасем патĕнче пулатăп, Иван Яккăльчă. (Тухса каять.)

Григорьева. Каятăн эппин, Иван Яковлевич?

Çине-çине аслати авăтать.

 

Яковлев (çиçĕм хыççăн аслати авăтнăран). Каçарăр, Екатерина Васильевна, сывпуллашма вăхăт. Шел, çумăр килсе чăрмантарчĕ пире, ытти пулсан ларма пулатчĕ-ха тата тепрер сехет... Тепĕр чух тĕл пулсан вăрах ларăпăр калаçса, Екатерина Васильевна. Пирĕн аса илмеллисем сахал мар.

Григорьева (тунсăхлăн). Чипер кайăр, Иван Яковлевич!

Яковлев. Чипер юлăр, Екатерина Васильевна. (Григорьевăна алă парать, аллине ăшшăн чуп тăвать.) Тепре тĕл пуличчен!

Григорьева. Туй хăçан сирĕн, Иван Яковлевич?

Яковлев. Кĕркунне.

Григорьева. Чĕмпĕрте пулать-и?

Яковлев. Хусанта пулать.

Григорьева (ăшĕнчи пăлхава аранах тытса чарса). Аван çитĕр, Иван Яковлевич! Турă сыхлатăр сире!

Яковлев. Ӳпкелесе ан юлăр, Екатерина Васильевна! Сывă пулăр! (Тухса каять.)

Григорьева. Кайрĕ. (Питçăмарти çине ик куçĕнчен куççуль юхса анать, трактирта вара çаплах кĕвĕ янăрать.) Маншăн паян калама çук илемлĕ, хĕвеллĕ кунччĕ, ăçтан килсе тухрĕ-шм ку аслатиллĕ çумăр?! (Çиçĕм çиçет. Аслати авăтать.) Сывă пул, юратăвăм! Куççуль витĕр ăсатса яратăп эп сана. Сывă пул! Чипер кай! (Шăнкăрав сасси аякран аякка кайса пырать.) Ĕмĕтленмелли юлмарĕ. Манăн савни кĕркунне авланать. (Ват çын çаплах купăсĕпе «Сывпуллашу вальсĕ» шăрантарать. Григорьева ватă çын патне пырать те кĕсйинчен вак укçа мар, ху укçа кăларса мучие тыттарать.) Тавтапуç. (Портфельне йăтса тухса каять, çине-çинех çиçĕм çиçет, аслати кĕмсĕртетет.)

Чаршав.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн