Хĕлле

Илле Тăхти | Сăвă | 1924 | 6 965


Йĕре-йĕре кĕркунне

Сивĕ çумăр çутарчĕ.

Кикик-какак кайăк хур,

Тăррик-тăррик тăрнасем

Кăвак пĕлĕт айĕнчен,

Карталанса, ăшшалла

Пурте кайрĕç ăсанса.

 

Ирхине те каçхине

Ӳкет шур тăм çĕр çине;

Йывăç çулçи тăкăнчĕ,

Вăрман сăнĕ хуралчĕ.

 

Куллен-куллен — пĕрмаях

Сивĕ енчен сивĕ çул

Сивĕ шăнтса вĕрнипе

Пĕтĕм çĕр-шыв çӳçенсе,

Сиве шăнса пăрланчĕ.

 

Йăлтти-ялтти сикекен

Мулкач-карсак шуралсан,

Уя-хире, вăрмана,

Çырма-çатра таврашне,

Хура çĕре шуратса,

Чылай хулăн юр çурĕ.

Иртсе кайрĕ хура кĕр,

Килсе çитрĕ шурă хĕл.

 

Кăлтăр-кăлтăр урапа

Арпалăхра, йĕтемре,

Кускăчсене пуçтарса

Ларать ĕнтĕ хуйхăрса.

Юман тупан çунийĕ

Юр çунăшăн савăнать,

Çавăнпа та вăл ĕнтĕ

Лупасайне кĕнĕ те,

Туртисене тăратса,

Пăхса ларать юсанса.

 

Çара çуна вăрмана

Ула кĕсре хыçĕнчен

Шура юра йĕрлесе,

Каять килет час-часах.

Врене тупан — кукăр пуç,

Хура çуна — чăпта хыç

Ĕçке-çике кайнă чух

Хура лаша кӳлессе

Кĕтсе ларать савăнса.

 

Ирхи куна каçченех

Ачи-пăчи — вĕт-шакăр

Çунапа та тăркăчпа,

Хăшĕ-пĕри хырăмпа,

Шăри-шари кăшкăрса,

Тăвайккинчен ярăнать.

 

Ури-алли шăнсассăн,

Хырăм чылай выçсассăн,

Тинех утать килнелле

Кмака çинче ăшăнма,

Тварпа çăкăр чăмлама.

 

Апат çисен, ирхине,

Арçын ача, хĕрача —

Тăнлă-пуçлă пуласшăн

Тăрăшакан ачасем, —

Сумка çакса шкулалла

Васка-васка чупаççĕ.

 

Кăнтăрлахи апата

Çиме шкултан ярсассăн,

Куçса тухса урамра

Ал шăнасса пĕлмесĕр,

Пĕрне-пĕри юрпала

Перкелесе пыраççĕ...

 

Шкултан врентсе ярсассăн,

Урам варне ачасем

Çемçе юра кустарса

Купа туса хураççĕ -

Çын кĕлетки тăваççĕ.

 

Унтан пулмин вăйăлла

Ушкăн-ушкăн ачасем

Вăрçă вăрçма пуçлаççĕ -

Чăмăртаса юрпала

Пĕрне-пĕри тĕллесе,

Ăçтан лекнĕ çавăнтан

Вăркăнтарма тытăнаç.

 

Юр чăмăркки вирлĕнех

Пите-куçа вăрăнсан

Ачи каять макăрса,

Аш-амăшне калама.

Кукăр хӳре йыттисем

Ача кĕтӳ хушшинче

Чупса-сиксе çӳреççĕ,

Лăнки-ланки вĕреççĕ.

 

Хăшĕ-пĕри ачапча

Шкула кайма ăнкармасть:

Транкка-транкка урамра

Йытă-кушак хваласа,

Сăмса шывне юхтарса,

Çӳрет пĕтĕм хĕл хута.

 

Лаша, ĕне, сурăхсем

Хĕл кунĕпе тăршшĕпе

Ыраш улăм çийĕнче,

Сивĕпеле тĕршĕнсе,

Пучахсене пуçтараç,

Кĕлте çыххи чăмлаççĕ,

Каçпулттипе çур улăм

Пĕрер чикĕм парасса

Макра-макра кĕтеççĕ.

 

Урайĕнчен, сак çинче

Транкки-транкки сикекен

Виç тăватă путеке

Калпак пыскăш уттине

Илсе анса утлăхран

Пӳрте кӳртсе панă чух

Картишĕнчи выльăхсем,

Симĕс утта юратса,

Сырса илеç хуçине;

Пушăпала хӳтерсен,

Утă çине тинкерсе

Пăхса юлаç макăрса.

 

Чăрсăр выльăх, качака,

Ыраш улăм юратмасть,

Лупас çине юр çинчен

Хăйне валли çул хывнă -

Йăмра турач кăшлама.

 

Сисмен хутран ухать те

Мăйракине çаклатса,

Сухаллине чĕтретсе,

Йăмра турач кăшлать вăл:

Качча-качча! тесен те,

Çапах анма васкамасть.

 

Сысни пур çав, киревсĕр,

Шăрчĕсене тăратса,

Сив пуласса сиснĕ пек,

Çавра сăмса-çăварпе

Улăм хыпса чупкалать;

Ниçта хума пăлмесĕр

Нăррик-нăррик! çухăрать.

 

Ирхинепе ял çине

Шурă тĕтĕм мăрьерен

Туха-туха сарăлать:

Çăмах, яшка, тинкĕле,

Хăшĕ пăтă, паранкă

Пĕçереççĕ апата.

 

Ăшă апат пĕçерме

Юрĕ-варĕ çукки пур —

Çити-çитми çăкăрне

Хĕссе-хĕссе турать те,

Çавра йывăç тиркипе

Тварпа-шывпа сиктерсе,

Аххăн-аххăн ахлатса,

Çук пурнăçшăн кулянса,

Ларса çиет çемйипе.

Çинĕ-çимен çимĕçпе

Этем чĕри тăранмасть,

Çавăнпа та апатран

Тухса сĕтел хушшинчен

Ярса илсе чĕлĕме

Кăварпала чĕртет те,

Паклаттарса табака,

Кăвак сĕрĕм кăларса,

Ăшчиккине пусарма,

Çынсен картне лармашкăн

Тăнĕ-пуçĕ анриччен

Чĕлĕм туртать хăш этем.

 

Анкă-минкĕ ачапча

Сăртлă-сăртлă çамкара,

Виçĕ утăм анара

Тырă-пулă пуласси

Çинчен пĕртте шутламасть —

Апат çинĕ хыççăнах

«Мемме!» тесе амăшне

Макра-макра анратать.

Хĕрарăмсем, хĕрĕсем,

Вутă хутса кăларсан,

Çӳппе-çаппа пуçтарса,

Алă-ура кăнăçсан,

Йĕтĕн-пуса, кантăр сӳс

■ Страницăсем: 1 2

Çавăн пекех пăхăр

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: