Давний друг театровед, драматург, заслуженный артист республики Геннадий Кириллов (1962 г.р.) подарил мне новую свою книгу об известной артистке театра кукол, заслуженной артистке РСФСР Вере Ивановне Голубевой (1928-2020) и вновь воочию открыл передо мной галерею знакомых служителей высокой сцены. Книга на чувашском и русском языках с фотографиями, воспоминаниями, гастрольными дневниковыми записями, с превосходным переводом детской пьесы-сказки «Пултаратӑн, Шӑшик!
Далее...
Мускаври М.С. Щепкин ячӗллӗ аслӑ театр училищинче эпир, пулас артистсем, 1978-1983-мӗш ҫулсенче вӗреннӗ. Училище Мускаври Малый театр ҫумӗнче вырнаҫнӑ пирки пире унта ытларах Малый театрта ӗҫлекен артистсем вӗрентетчӗҫ. Эпир, паллах, малтанах актер ӑсталӑхӗпе пире миҫе педагог вӗрентме пултарассине пӗлме пултарайман. Шупашкарта конкурссем иртнӗ май, юлашки иртекен турсенче эпир хамӑрӑн пулас икӗ преподавателе пӗлеттӗмӗрччӗ-ха. Вӗсем пире суйласа илме ятарласа Шупашкара килнӗччӗ.
Эс пурнӑҫран уйрӑлса кайни 25 ҫул, чӗрӗк ӗмӗр ытла иртсе кайрӗ. Кӑҫалхи 2022 ҫулхи кӑрлач (январь) уйӑхӗн 2-мӗшӗнче вара, пурӑннӑ пулсан, сан 60 ҫула ҫитнӗ юбилейне паллӑ тӑваттӑмӑр. Анчах пурнӑҫу питӗ кӗске пулчӗ, 34 ҫула ҫитсе эсӗ пиртен уйрӑлса кайрӑн. Пурӑнса ӗлкӗрнӗ 34 ҫул хушшинче мӗн туса ӗлкӗрнин пӗр пӗчӗк пайне, хӑв пурӑннӑ чух кӑларма ӗмӗтленсе кӗнекен ятне те хӑвах панӑ «Чун кирлӗ, чун!..» кӗнекӳне 2006-мӗш ҫулта ман Чӑваш кӗнеке издательствинче кӑларма тӳр килчӗ. Вунӑ ҫул хушши тапаҫлантӑм сан хӑв пурӑннӑ чух курма ӗмӗтленнӗ кӗнекӳне кӑларас тесе.
«КУРАКАНСЕНЕ ХИСЕПЛЕС ПУЛАТЬ!» Ҫапла кӑшкӑру палли лартсах ят панӑ Леонид Агаков писатель, театровед 1959-мӗш ҫулхи ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗнче «Коммунизм ялавӗ» хаҫатра К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ лартнӑ спектакльсене пахаласа ҫырнӑ хӑй статйине. Леонид Яковлевич Агаков писатель, 1935-мӗш ҫулта Мускаври патшалӑх театр институтӗнчи театроведени факультетӗнчен вӗренсе тухнӑскер, Чӑваш театрӗн спектаклӗсем пирки статьясем ҫырсах тӑнӑ, тӗрӗс тата вӑхӑтра критиклеме тӑрӑшнӑ, кирлӗ чух театр коллективне хавхалантарма та пултарнӑ.
Тӗлӗнмелле вӑхӑт пулнӑ чӑваш ачисемшӗн!
Пӗр хӗрӗх ҫул хушшинче пирӗн чӑвашсен
Уҫӑлаҫҫӗ хут ҫинче хӗсӗк куҫӗсем.
Икел шӑтса ӳснӗ пек, шкулсем уҫӑлать.
Ырӑ ҫын никӗс хунипе ҫирӗп пурӑнать.
Чухӑн чӑваш ачисем ҫунать чӗрипе:
«Епле майпа вӗренме кӗрес-ши?» — тесе.
Калла-малла Атӑлпа пӑрахут куҫать:
Чӑваш ачи ҫӑпатапа вӗренме каять.
Ӗне ҫинӗ кӗнеки унӑн тупӑнать.
Чӑваш пуклакрах чӗлхи ытарса вулать.
Хальхи вӑхӑтра, хисеплӗ вулаканӑм, анӑҫри политиксен икӗпитлӗхӗ пирки хаҫат-журналра нумай ҫыраҫҫӗ, сенкер экран ҫинче вӗҫӗ-хӗррисӗр калаҫаҫҫӗ. Вӑл пулӑм пирӗн хушӑмӑрта та – чӑвашра та – пур, анчах эпир ун пирки шарламан, каламан, курмӑш пулнӑ.
Иртнӗ сезонта эпӗ К. В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрне тӑватӑ пьеса патӑм: иккӗшӗ – историллӗ трагеди, иккӗшӗ – социаллӑ драма. Пӗр трагедийӗ Культура министерстви ирттернӗ конкурсра ҫӗнтернӗччӗ, тепри – Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗ ирттернӗ конкурсра.
Ӑс-кӑмӑла, чун-чӗрене тӗрлӗрен хускатма пулать: пӗрре – хитре, илемлӗ, тарӑн шухӑшлӑ ӗҫпе (ун пек чухне кӑмӑл-туйӑм ҫӗкленет, вӗҫес килет, пурӑнас килет, татах та ырӑ ӗҫ тӑвас килет), тепре – йӑваш, юрлӑ, ултавлӑ пулӑмпа (ун пек чухне кӑмӑл-туйӑм хуҫӑлать, чун тарӑхать, тӑн-пуҫ пӑтранать). Тепӗр чухне, чӑнах та, шалт! тӗлӗнсе каятӑн: мӗнле-ха ҫав усал, тӗрӗсмарлӑх пирӗн пурнӑҫра вӑй илсе пырать, пуҫ пулса тӑрать, сцена ҫине тухать, хӑйне истори чӑнлӑхӗ пек кӑтартать?
Калаҫу, хисеплӗ вулаканӑм, тин кӑна К.
Ман арӑм амӑшне телефонпа Фарида юррин сӑмахӗсене вуласа ҫыртарнине курсан — тӗлӗнтӗм. (Ялта ватӑсен интернет ҫук.). Хуняҫапа хуняма, Вениамин Ефимовичпа Римма Ивановна, — вӗреннӗ ҫынсем, интеллигентсем темелле. Пурнӑҫ курнӑ. Пули-пулми япалапа вӗсене астараймӑн. Шалтипе тулаш мӗнне вӗсем аван пӗлеҫҫӗ. Тиркевлӗ куҫпа пӑхаҫҫӗ вӗсем чӑваш культури ҫине. Фарида вӗсен кӑмӑлне кайни мана юрӑҫ вӑрттӑнӗ пирки шухӑшлаттарчӗ.
Юрланипе мар – юрӑра хӑйне епле тытнипе илӗртет, ман шутпа, Фарида.
Театра çÿреме юратакансем пирĕн хушăра сахал мар. Анчах унта хамăра тытма пĕлетпĕр-и-ха? Пĕррехинче СССР халăх артисчĕ, К.В. Иванов ячĕллĕ Чăваш патшалăх академи драма театрĕн актерĕ Вера Кузьмина калани асра юлнăччĕ. Театра пынисем залра апат çисе ларни пирки вăл: «Выçă çÿреççĕ-ши çав çынсем?» – тесе тĕлĕнсерех калаçнăччĕ вăл.
Чăн та, театрта та хăйĕн йĕрки пур. Кăткăс мар правилăсене астуса юлар-ха эппин:
1. Билет туяниччен зал планĕпе паллашăр. Ăна билет сутакан касса чÿречипе юнашар вырнаçтараççĕ.
1919-мӗш ҫулта Шупашкар уесӗнчи Шемшерти юратавҫӑлла театрта тата Хусанти тӗп театрта Фёдор Павловӑн "Судра" комедине лартса панӑ. Халь кӑларма пулать-и ӑна сцена ҫине? Паллах. Анчах та проблема пур: комеди пӗр пайлӑ ҫеҫ. Кунашкал формат театрсемшӗн майлах мар. Ҫавӑнпа та эп кӑмӑл тӑвакансене комедин тӑсӑмне ҫырма сӗнетӗп тата чӗнетӗп. Ҫак ӗҫтӑвӑма конкурс тейӗпӗр. Унта ҫӗнтерекене эп хам преми пама шутлатӑп. Калӑпӑр, пӗр тенкӗ чухлӗ.
Пурӑна-киле, тен, урӑхла меслетсем те шутласа тупӑпӑр.
-6.7 °C
Историческая память нации
Пирӗн Виталий Соломин
Икӗпитлӗх
Фарида ҫине чӑваш хӑй чунӗ ҫине пӑхнӑ пек пӑхать…
Театрта хамӑра тытма пĕлетпĕр-и?
"Судра —2" комеди ӑсталама сӗнетӗп
