Кӑнтӑр Африка республикинчи Мпумаланга провинцинчи ҫамрӑк Сани Масилела 5 ачаллӑ 62 ҫулти Хелен Шабангу хӗрарӑма качча илнӗ. Ҫапла майпа 9-ти Сани тӗнчери чи ҫамрӑк упӑшка пулса тӑнӑ. Арҫын ача хӑйӗнчен нумай ҫул аслӑрах хӗрарӑма мӗншӗн качча илнӗ-ха?
Тӗрӗссипе, ку вӗсен иккӗмӗш туйӗ. Пӗрремӗшне вӗсем 2013 ҫулта паллӑ тунӑ. Ун чухне Сани вилнӗ несӗлӗсен сассисене илтнӗ. Шӑпах вӗсем ачана Хеленпа пӗрлешме ӳкӗтленӗ-мӗн. Кӑҫал вара туя вырӑнти йӑла-йӗркене тӗпе хурса уявланӑ.
«Тӗнчере тӗрлӗрен кӗнчеле», — теҫҫӗ. Ҫапла, тӗлӗнмелли чылай.
Роб Феререл парикмахер чӑн-чӑн ӳнерҫӗ теме пулать. Анчах вӑл ҫӳҫпе усӑ курса картинӑсем тӑвать. Вӑл АПШри Техас штатӗнче пурӑнать. Унӑн хӑйӗн парикмахерскийӗ пур. Роба пуҫ ҫинче хӑйне евӗр портретсем ӳкерет, ҫавӑнпа ӑна чылайӑшӗ паллать. Ун патне спорт командисен фаначӗсем, мероприяти ертӳҫисем, телекурав ҫӑлтӑрӗсем ҫӳҫ кастарма килеҫҫӗ. Унӑн ӗҫӗ - чӑнах та тӗлӗнмелле боди-арт.
Турцири 17 ҫулти хӗр – чи ҫӳлли.
1933 ҫулта Time Magazine тата New York Times хаҫатсенче некрологсенче 256 ҫулти Ли Чинг-Юн пурнӑҫран уйрӑлни пирки пӗлтернӗ. Ҫав вӑхӑталла вӑл 23 арӑм пытарнӑ, 180 ачана воспитани панӑ. Ҫак ҫын чӑнах та ҫав тери нумай пурӑннӑ-ши? Кӑна Environmental Graffiti уҫӑмлатма тӑрӑшнӑ.
Ли Чинг-Юн яланах лӑпкӑ пулнӑ, риспа тата хӗрлӗ эрехпе сӑйланнӑ. Ҫаксем – унӑн вӑрӑм ӗмӗр вӑрттӑнлӑхӗ-мӗн. Ли Чинг-Юн ачалӑхӗпе ҫамрӑклӑхӗ пирки сахал пӗлеҫҫӗ. Вӑл Китайри Сычуань провинцире ҫурални, унта пурнӑҫӗ тӑршшӗпех пурӑнни паллӑ.
Ли Чинг-Юн 10 ҫул тултарнӑ тӗле ӑслӑ пулнӑ.
Тӗнчере курмалли-телӗнмелли нумай. Акӑ вӗсенчен хӑшӗ-пӗри.
Лайтхаус-Рифа центрӗнче вырнаҫнӑ. Диаметрӗ – 305 метр, тарӑнӑшӗ – 120 метр. Ҫак шӑтӑк тӗнчери дайверсене питӗ илӗртет.
Вӗсем тӗрлӗ эрешпе витӗннӗ тейӗн. Ҫакӑ ӑна тӗлӗнмелле илем кӳрет. «Хум» пысӑк ялсем ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ, ҫавӑнпа унта ҫулсерене пин-пин турист ҫитсе курать.
Тӗнчери чи илемлӗ те тӗлӗнмелле вырӑнсем – ҫак сӑнӳкерчӗксенче.
Мичиган штатри Гурон пӗвери тӗлӗнмелли утрав.
Тӗлӗнмелле йывӑҫ. Урӑх нимӗн те калаймӑн…
Хӑшӗ-пӗрин киленӗҫ пур: укҫа ҫинче ӳкернӗ пейзажа тупасси.
Япони шкул программинче ҫутҫанталӑкпа киленмелли урок пур.
- 1916 ҫултанпа АПШра ҫуртсене почтӑпа яма чарнӑ. Ку саккун пӗр арҫын 40 тонна йывӑрӑш ҫуртне Юта штат урлӑ ярсан тухнӑ. Арҫын фрахт ставкисене нумай тӳлесшӗн пулман.
- 1997 ҫулта Мексикӑри хулара шапаллӑ ҫумӑр ҫунӑ.
- Ҫын ҫывӑрнӑ чухне шӑрша туймасть.
- Астронавтсене космоса вӗҫес умӗн пӑрҫа йышши культурӑсене ҫиме чараҫҫӗ: газсем скафандра сиенлетме пултараҫҫӗ-мӗн.
- Крокодилсем питӗ ӑслӑ. Вӗсем аяларах чӑмас тесе чул ҫӑтаҫҫӗ.
Юлташсемпе ҫулҫӳреве кайма, ҫутҫанталӑк лапамӗнче канма шухӑшларӑр тӑк – аван! Анчах ҫула пуҫтарӑннӑ чухне вун-вун ыйту сиксе тухать. Мӗн илмелле? Мӗнле тумланмалла? Ҫула тухиччен ак ҫак сӗнӳсене шута илӗр.
Карттӑпа компас – чи кирлӗ япаласем. Кусем, паллах, хӑвӑр тахҫантанпах палланӑ вырӑнсене кайма шухӑшлатӑр тӑк – кирлех мар. Анчах инҫе кайма пуҫтарӑнсан вӗсене манса ан хӑварӑр.
Ӑҫта ҫӗр каҫмалли пирки те шухӑшламалла.
Ҫуллахи вӑхӑта чылайӑшӗ чӑтӑмсӑррӑн кӗтет. Нумайӑшӗ отпускра канать. Ҫак вӑхӑтра мӗн кӑна тума пулмасть-ши?! Ҫак сӗнӳсем ҫуллана питӗ кӑсӑклӑ, ҫав вӑхӑтрах усӑллӑ ирттерме пулӑшӗҫ.
Педаль ҫавӑрӑр. Хирӗҫ вӗрекен уҫӑ варкӑшпа киленӗр, кулӑр, тӗнче илемлӗ пулнӑшӑн савӑнӑр.
Юратнӑ утиял, минтер, килте усӑ куракан савӑт-сапа (анчах лавккари пластмасса савӑт мар), эрешлӗ салфетка, килте пӗҫернӗ тутлӑ апат… Ҫутҫанталӑк лапамӗнче каннине нихӑҫан та манмӑр!
Тӗнчере миҫе ҫӗршыв? Йӑла-йӗрке те ҫавӑн чухлех. Хӑшӗ-пӗрне ӑнланма та ҫук. Тӗлӗнмелле йӑла хӑшӗ-пӗрин. Непалти, тӗслехрен. Вӗсем хӑш-пӗр хӗрача Турӑ пулнине ӗненеҫҫӗ. Кун пеккисене кунта «Чӗрӗ Турӑ» теҫҫӗ. Ӑна пин-пин индуист тата буддист пуҫ ҫапать. Анчах ку - хӗрача пӗве кӗриччен ҫеҫ. Кун хыҫҫӑн вӑл ахаль ҫынсем пекех пурӑнма тытӑнать. Непалсем Кумарие Кали турӑш вырӑнне йышӑнаҫҫӗ. Вӑл усалтан сыхлать, ӑнӑҫу кӳрет имӗш.
Кумари непал чӗлхинчен куҫарсан «таса хӗр» тенине пӗлтерет.
Санкт-Петербург тесенех куҫ умне вырӑс усадьбисем, капӑр парксем, кармансем тухаҫҫӗ. Унта вӗсем чӑннипех те нумай ҫав. Анчах Питӗрте никамах та пӗлмен вырӑнсем те пур. Вӗсем те хӑйсен илемӗпе тӗлӗнтереҫҫӗ. Вӗсенчен пӗри — Гатчинск гейзерӗсем.
Гатчинск районӗнчи Корпиково ялӗнчен инҫех мар – вӑрмансем. Унта ҫӗр айӗнчен шыв тапса тӑрать. Шӑпах ҫаксене вырӑнти халӑх Гатчинск гейзерӗсем тет. Ҫак фонтансен ҫӳллӗшӗ 1,5 метртан ытлашши мар, анчах вӑрман ҫывӑхӗнче вӗсем питех те илемлӗ курӑнаҫҫӗ.