Чӑваш халӑх сайтне эпӗ ирӗкӗ площадка пек куратӑп. Ҫавна май ман принцип: килӗшеҫҫӗ-и хама ҫыраканӑн шухӑшӗсем е ҫук — эп лартмаллах тесе шутлатӑп. Теприсем манпа килӗшесшӗнех мар — ҫав-ҫавах пур материал та пичете юрӑхлӑ пулма пултараймасть теҫҫӗ.

Вырнаҫтарма чаракан сӑлтавсем чылай — калӑпӑр, материал ҫывӑх ҫын пирки пырать, ӑна япӑх енчен сӑнласа парать (хӑвӑрӑн юратнӑ ҫыннӑр пирки япӑххине илтме тата йышӑнма йывӑррине пурте пӗлеҫҫӗ пуль). Е политика тӗлӗшӗнчен тивӗҫтермест — паянхи ҫулпуҫсен тӗллевне хирӗҫ пырать. Унсӑр пуҫне пахалӑхсӑр материалсем те пулма пултараҫҫӗ — вӗсене те пичетрен хӑтармалла имӗш. Сӑмах кунта, калӑпӑр, альтернативлӑ майпа йӗркеленнӗ шухӑшсем пирки (кусен шутне, калӑпӑр, эпӗ «чӗлхе вӑййине» кӗртетӗп — тӗрлӗ ют сӑмахсене чӑваш чӗлхинчен пулса кайнӑ тесе ӗнентерме хӑтланнине). Тӑваттӑмӑшӗсем кӑмӑл-сипет тӗлӗшпе вырӑнлӑ мар пулма пултараҫҫӗ — пӗри теприн ҫине кӳреннӗ те ун пирки тем те пӗр шыраса тупса ҫавна кӑларса тӑратма хӑтланать, мӗнле те пулин майпа ятне варалама тӑрӑшать.

Хыпарсене илес пулсан — кунта нимӗнле йывӑрлӑх та ҫук. Эпир информаципе кӑна тивӗҫтеретпӗр. Мӗн пулса иртнин пирки пӗлтеретпӗр. Информацие нимӗнле хак та памастпӑр (апла-и, капла-и, ҫыракансенчен эпӗ ҫакна хытӑ ыйтатӑп) — ырӑ-и эпир пӗлтерекен хыпар, е япӑх-и: куна вулакан хӑй палӑртмалла. Хӑй пуҫӗпе шухӑшласа хӑйӗн хак памалла. Ҫавӑнпа та чылай чухне чару пирки каласан ытларах статьясем пирки сӑмах пырать.

Чӑн та, хӑш-пӗр статьясене вырнаҫтарнӑ чухне пуҫа ватма тивет — кӑна лартмалла-ши е ҫук? Кӑҫалхи материалсене илсен кунашкал ыйту икӗ хут сиксе тухрӗ. Пӗри — «Автор вӑйӗ — сӑвӑра» статьяна вырнаҫтарнӑ чухне, тепри — Тимӗр Акташӑн «Мы не хотим в путинский ядерный «рай» после возможной Третьей мировой войны!» статьине курӑмлатнӑ май.

Пӗрремӗшне илес пулсан — вӑл статьяра эп литература критикине мар, пӗр сӑвӑҫ тепӗрне темшӗн тавӑрнине кӑна куртӑм. Ҫук, литература критики те пур унта, анчах ҫавах кӗвӗҫӳ, тепӗр ҫынна хур тӑвас тӗллев малти вырӑнта. Кунашкал статьяна кӑмӑл-сипет тӗлӗшӗнчен пӑхсан вырнаҫтармалла мар пек. Иккӗмӗш статьяра вара авторӑн «айванла шухӑшлавӗ» статьяна паха теме мана май памасть. Ку — вӑл ман шутпа. Автор шухӑшӗпе, тен, вӑл паха статья калӑпланӑ пулӗ те, ман шутпа унашкал мар. Унсӑр пуҫне Путин ӗҫне хаклама тем тесен те ахаль-махаль ҫын пулни ҫителӗксӗр, влаҫри ӗҫ-хӗлпе тӗплӗ паллашнӑ ҫын пулмалла; тӗнче лару-тӑру мӗнле майпа улшӑнса пынине хак пама пӗлекенни пулмалла. Мӗншӗн Путин ҫав е ку сӑмахсене каланӑ, мӗн сӑлтавпа? Ҫаксене тишкерсе тухса хуравне тупаймасӑр кунашкал статья-ҫыру ҫырни ытла та «айванла ӗҫ».

Анчах! Эп ҫапла хак панипе кӑна ку статьясене вырнаҫтарассине чарса хумалла-ши? Тем тесен те вӗсем ман шухӑша мар-ҫке, авторсен шухӑшне пӗлтереҫҫӗ. Ӑнланаканни ӑнланӗ, вӑл шухӑшсене тивӗҫлӗ хак парӗ. Ҫапла май вӗсем пирӗн сайтра кун ҫути курчӗҫ. Паллах, Аркадий Русаковӑн статйисем те, нумай пулмасть вырнаҫтарнӑскерсем, официаллӑ наука йӗркипе ҫырӑнман, унта тавлашуллӑ вырӑнсем сахал мар. Йӑнӑш шухӑш чылай тесе вара вырнаҫтармалла мар-ши? Чармалла-ши?

Ҫын шухӑшне, тӗрӗссипе каласан, чарусемпе чараймӑн. Ну вырнаҫтармастӑн. Вара мӗн? Автор ҫакна пула хӑйӗн шухӑшне улӑштарать тесе шутлатӑр-им? Ҫук. Чӑнлӑх вӑл тем тесен те тавлашура ҫуралать. Кашни хӑй шухӑшне пӗлтернӗ хыҫҫӑн ҫеҫ ҫав расналӑхран тӗшшине тупма пулать, чи чӑн пайне.

Унсӑр пуҫне ман Чӑваш халӑх сайтне цензурӑпа чарусем айне путнӑ ресурс пек кӑтартас килмест. Пӗр МИХ пирки сахал мар илтнӗ — ҫав-ҫав ҫынсен материалӗсене лартмаҫҫӗ, е пӗр-пӗр ҫынна асӑнма юрамасть. Ку, паллах, ҫынсен кӑмӑлне пӑсать. Вӑл ҫул ман шутпа — чи ӑнӑҫсӑрри. Мӗншӗн? Ҫӳлерех ӑнлантарса патӑм ӗнтӗ — тӗрлӗ шухӑшсене кӑтартсан ҫеҫ чӑнлӑх тӗшшине тупма май пур.

Ҫавӑнпа та уҫӑмлӑ пӗлтеретӗп: енчен те сирӗн пӗр-пӗр шухӑшӑра пӗлтермелле пулсан — пирӗн ресурс яланах сире валли уҫӑ. Эпир ирӗклӗ площадка шайӗнчен каялла чакмӑпӑр.

Сирӗн шутпа вара, мӗнле, ирӗклӗхе чикӗлемелле е ҫук?

Пурне те хисеп туса, «Чӑваш халӑх сайчӗн» тӗп редакторӗ

Николай (Аҫтахар) Плотников

ХК: ку статьяна ҫырнин сӑлтавӗ — Тимӗр Акташӑн уҫӑ ҫырӑвне пула ӗҫ вырӑнне пушатма тивнинче. Имӗш, ман Чӑваш халӑх сайтӗнче унашкал материал вырнаҫтарма юраман (авторӗ эпӗ мар пулин те, унти шухӑшсемпе килӗшсех каймастӑп пулин те). Вӑл ӗҫ вырӑнӗ, паллах, Чӑваш халӑх сайчӗпе ниепле те ҫыхӑнман, анчах манӑн, вӗсен шухӑшӗпе, ҫавах вӗсем ыйтнӑ пек сайтри политикӑна тытса пымалла. Мана мар, Чӑваш халӑх сайтне, тейӗн, ӗҫе илнӗ... Халь вара ку тӗлӗшӗнчен эп ирӗкре. Тен, вӑхӑт иртсен, хамӑн ӗҫ вырӑнӗпе ҫыхӑннӑ статьясем те калӑплӑп (унта ӗҫ укҫи илсе тӑнӑран хамӑн ӗҫ вырӑнне тӗкӗнместӗмччӗ). Ҫырмалла вара унта — сахал мар.