Раздел
Русско-чувашского словаря под редакцией Сергеева Л.П., Васильевой Е.Ф.
Одинаково звучащие природные явления:
атмосфера, климат, комета, космос, прогноз, планета
природные явления — çут çанталăк пулăмĕсем
буран — çил-тăман, тăман
буран стих — çил-тăман лăпланчĕ
неистовый буран — асар-писер тăман
буря — çил-тăвăл, тăвăл
сильная буря — вăйлă тăвăл, вăйлă çил-тăвăл
поднялась буря — çил-тăвал тухрĕ
разразилась буря — тăвăл çĕкленчĕ
ветер — çил
попутный ветер — майлă çил
порывистый ветер — авăк çил
пронзительный ветер — вичкĕн çил
свежий ветер — уçă çил
северный ветер — çурçĕр çилĕ
ураганный ветер — тăвăллă çил
холодный ветер — сивĕ çил
ветер дует — çил вĕрет
ветер утих — çил лăпланчĕ, çил лăпланнă
ветер переменился — çил çаврăнчĕ, çил çавăрăннă
воздух — сывлăш
свежий воздух — уçă сывлăш
сжатый воздух — хĕснĕ сывлăш
сырой воздух — чĕрĕ сывлăш
вьюга — çил-тăман, тăман
вьюга беснуется — çил-тăман тулашать
вьюга бушует — çил-тăман алхасать
град — пăр
крупный град — шултра пăр
град идет — пăр çăвать
гроза — аслатиллĕ çумăр
сильная гроза — вăйлă аслатиллĕ çумăр
гром — аслати, аçа
раскаты грома — аслати кĕмсĕртетни
гром гремит — аслати авăтать
дождь — çумăр
дождь с бурей — тăвăллă çумăр
дождь с градом — пăрлă çумăр
дождь в ясную погоду — уяр çумăр
капли дождя — çумăр тумламĕсем
мелкий дождь — вĕтĕ çумăр, йĕпхӳ
проливной дождь — шалкăм çумăр
сильный дождь — вăйлă çумăр
теплый дождь — ăшă çумăр
дождь идет — çумăр çăвать
надвигается дождь — çумăр килет
дождь моросит — йĕпхӳ çăвăть
дождь прекратился — çӳмăр чăрăнчĕ
дождь промочил — çумăр ислентерчĕ
дождь льет как из ведра — çумăр лӳшкет
дым — тĕтĕм
едкий дым, горький дым — йӳçĕ тĕтĕм
густой дым — çăрă тĕтĕм
запах дыма — тĕтĕм шăрши
облако дыма — тĕтĕм йăсăрлăнчăкĕ
дым идет — тĕтĕм тухăть
из трубы валит дым — мăрьерен тĕтĕм мăкăрланса тухать
дымка — тĕтре, янкар
серая дымка — кăвак тĕтре
жара — шăрăх
летняя жара — çуллахи шăрăх
невыносимая жара — чăтма çук шăрăх, тӳсме çук шăрăх
заря — шурăмпуç, шуçăм
вечерняя заря — каçхи шурăмпуç
утренняя заря — ирхи шурăмпуç
свет зари — шуçăм çути
от зари до зари — çĕрĕпех
заря занимается — шурăмпӳç çуталса килет
заря пылает — шурăмпуç хĕмленет
засуха — типĕ
стоит засуха — типĕ тăрать
засуха затянулась — типĕ нумая кăйрĕ
зенит — тӳпе
солнце в зените — хĕвел тӳпере
звезда — çăлтăр
полярная звезда — çӳрçĕр çăлтăрĕ
звезды мерцают — çăлтăрсем чăлтăртатăççĕ
звезды мигают — çăлтăрсем выляççĕ
звезда упала — çалтăр ӳкрĕ
звезды погасли — çăлтăрсем сӳнчĕç, çăлтăрсем сӳннĕ
зной — шăрăх
полуденный зной — кăнтăрлахи шăрăх
изморозь, иней — пас, тăм
изморось — тĕтреллĕ çумăр
осенняя изморось — кĕрхи тĕтреллĕ çумăр
падает изморось — тĕтреллĕ çумăр çăвать
иней — пас
крупинки инея — пас пĕрчисем
деревья покрыты инеем — йывăçсене пас тытнă
искра — хĕлхем, вут-хĕм
искры костра — кăвайт хĕлхемĕсем
искры летят — вут-хĕм сирпĕнет
крупа — кĕрпе
ледяная крупа — юр кĕрпи
идет снежная крупа — кĕрпе çăвать
лёд — пăр
тонкий лёд — çӳхе пăр
толстый лёд — хулăн пăр
груда льда — пăр купи
кусок льда — пăр катăкĕ
покрыться льдом — пăрланса лар
ледостав — пăр ларни
ледоход — пăр кайни
луна — уйăх
полет на луну — уйăх çине вĕçни
диск луны — уйăх çаврашки
луна на ущербе — уйăх катăлнă
полная луна — тулли уйăх
свет луны — уйăх çути
серп луны — çурла уйăх
луна светит — уйăх çутатать
затмение луны — уйăх тĕттĕмленни
льдина — пăр катăкĕ
крупная льдина — шултра пăр катăкĕ
на льдине — пăр кăтăкĕ çинче
малая медведица — пĕчĕк алтăр çăлтăр
метелица — çил-тăман, тăман
метелица метет — çил-тăман вĕçтерет
метель — тăман
метель метет — тăман шăлать
молния — çиçĕм
гром и молния — аçа çйçĕм
удар молнии — аçа çапни
молния сверкает — çиçĕм çиçет
мороз — сивĕ, тăм
трескучий мороз — шартлама сивĕ
мороз ударил — шăнтса лартрĕ, шăнтса лартнă
небо — пĕлĕт, тӳпе
голубое небо — сенкер тӳпе, кăвак пĕлĕт
на небе ни облака — тӳпере пĕр пĕлĕт те çук
чистое небо — пĕлĕтсĕр тӳпе
небо затянулось тучами — тӳпе пĕлĕтленчĕ
облако — пĕлĕт
кучевые облака — капан пĕлĕтсем
перистые облака — яка пĕлĕтсем
слоистые облака — кашталлă пĕлĕтсем
облака покрыли небо — тӳпене пĕлĕтсем хупласа илчĕç, тӳпене пĕлĕтсем хупласа илнĕ
пар — пăс
водяной пар — шыв пăсĕ
пар идет — пăс тухать
пламя — çулăм
пламя пожара — пушар çулăмĕ
языки пламени — çулăм чĕлхисем
показалось пламя — çулăм курăнчĕ
вспыхнуло пламя — çӳлăм хыпса йлчĕ
погода — çанталăк
вьюжная погода — вĕçтерекен çанталăк
жаркая погода — шăрăх çанталăк
морозная погода — сивĕ çанталăк
ненастная погода — йĕпе-сапа çанталăк
пасмурная погода — тĕтреллĕ çанталăк, ăмăр çанталăк
ясная погода — уяр çанталăк
хорошая погода — лайăх çанталăк
погода испортилась — çанталăк пăсăлчĕ, çанталăк пăсăлнă
погода меняется — çанталăк улшăнать
стоит жаркая погода — шăрăх çанталăк тăрăть
стоит ненастная погода — çанталăк йĕпе-сапаллă тăрать
пожар — пушар, вут-кăвар
тушить пожар — пушар сӳнтер
вспыхнул пожар — пушар тухрĕ, пушар тухнă
в селе возник пожар — ялтă вут тухрĕ, ялта вут тухнă
остерегаться пожара — вут-кăвартан сыхлан
природа — çут çанталăк
живая природа — чĕрĕ çут çанталăк
неживая природа — чĕрĕ мар çут çанталăк
окружающая природа — таврари çут çанталăк
прохлада — сулхăн
вечерняя прохлада — каç сулхăнĕ
утренняя прохлада — ир сулхăнĕ
повеяло прохладой — сулхăн çапрĕ
пурга — çил-тăмăн, тăман
поднимается пурга — тăман тухать
пылинка — тусан пĕрчй
нет ни пылинки — пĕр тусан пĕрчи те çук
пыль — тусап
мягкая пыль — кăпăшка тусан
клубится пыль — тусан йăсăрланать
поднимать пыль — тусан вĕçтер, тусан кăлар
пыль покрыла стол — сĕтеле тусан пуснă
пыль улеглась — тусăн пӳсăрăнчĕ
рассвет — шурăмпуç
брезжит рассвет — шурăмпуç çуталсă килет
на рассвете — çутăлсан
роса — сывлăм
утренняя роса — ирхи сывлăм
на солнце искрится роса — хĕвел çинче сывлăм хĕлхемленет
ночью выпала роса — çĕрле сывлăм ӳкрĕ, çĕрле сывлăм ӳкнĕ
росинка — сывлăм пĕрчй, сывлăм тумламĕ
снег — юр
крупитчатый снег — кĕрпеклĕ юр
кристаллики снега — юр хăрпăкĕсем
мокрый снег — йĕпе юр, йĕпе тăман
прошлогодний снег — пĕлтĕрхи юр
свежевыпавший снег — тин çунă юр
задерживать снег — юр тыт
снег искрится на солнце — хĕвел çинче юр ялтăрать
дороги замело снегом — çула юр шăлса кайнă
поля покрыл снег — уй-хире юр витсе хунă
скребать снег — юр хыр
снегопад — юр çуни
снеготаяние — юр ирĕлни
снежинка — юр пĕрчи
солнце — хĕвел
весеннее солнце — çурхи хĕвел
восход солнца — хĕвел тухни
на восходе солнца — хĕвел тухнă чух
закат солнца, заход солнца — хĕвел анни
на закате — хĕвел аннă чух
затмение солнца — хĕвел тĕттĕмленни
зимнее солнце — хĕллехи хĕвел
осеннее солнце — кĕрхи хĕвел
летнее солнце — çуллахи хĕвел
лучи солнца — хĕвел пайăркисем
блик солнца — хĕвел шевли
пучок солнечных лучей — хĕвел ури
солнце встает — хĕвел тухать
солнце сильно палит — хĕвел хĕртсе пăхăть
солнце сильно припекает — хĕвел хытă çунтарать
солнце зашло — хĕвел анса ларчĕ, хĕвел анса ларнă
сосулька — пăр тумламĕ, пăр чĕлхи
сосулька висит — пăр чĕлхи çакăнса тăрать
стужа — сивĕ, шартлама
лютая стужа — хаяр сйвĕ
туман — тĕтре
густой туман — çăра тĕтре
туман дымится — тĕтре мăкăрланать
туман курится, туман клубится — тĕтре йăсăрланăть
по земле стелется туман — çĕр çумĕпе тĕтре сарăлăть
туча — çумăр пĕлĕчĕсем, пĕлĕт
тучи закрыли небо — тӳпене çӳмăр пĕлĕчĕсем хупăрласа илнĕ, тӳпене çумăр пĕлĕчĕсем хупăрласа илчĕç
тучи обволокли небо — çумăр пĕлĕчĕсем тӳпене карса илнĕ, çумăр пĕлĕчĕсем тӳпене карса илчĕç
ураган — çил-тăвăл, тăвăл
сильный ураган — вăйлă тăвăл
ураган разбушевался — çил-тăвăл ахăрса кайрĕ
холод — сивĕ
зимние холода — хĕл сиввисем