Настоящее-будущее время
    В ЧЯ богатая система грамматических времен глагола. Наиболее часто используются три из них: Настоящее-будущее, прошедшее очевидное (категорическое) и прошедшее  неочевидное (неопределенное).
    Формы настоящего-будущего времени образуются путем присоединения к основе глагола аффикса 
-ат(-ет), в 3-м лице множ. числа 
-т заменяется звуком 
ç:
эпĕ çи-ет-ĕп «я ем», (разг. çиеп) |   | эпир çи-ет-пĕр «мы едим» (разг. çиеппĕр) | 
эсĕ çи-ет-ĕн «ты ешь» (разг. çиен) |   | эсир çи-ет-ĕр «вы едите» | 
| вăл çи-ет «он(а) ест» |   | вĕсем çи-еç-çĕ «они едят» | 
    После глагольных основ, оканчивающихся на 
а, или 
е, показателем времени является лишь 
-т (вместо 
-ат или 
-ет):
васка-т-ăп «спешу»; (разг. васкап) |   | çĕкле-т-ĕп «поднимаю»; (разг. çĕклеп) | 
| шыра-ть «ищет» |   | ĕçле-т «работает» | 
    Форма настоящего-будущего времени, как указывает и название, может обозначать действие как в настоящем, так и в будущем времени; ср.:
парнелетĕп «дарю», «подарю»; (разг. парнелеп) |   | юрлатăп «пою, буду петь»                                      (разг. юрлап) | 
тетĕн «говоришь, скажешь»; (разг. калан) |   | калатăн «говоришь», «скажешь»; (разг. тен) | 
    Время, как правило, определяется контекстом фразы, лексическими уточнителями типа 
халĕ «сейчас», 
паян «сегодня», 
кĕçех «вот-вот», «скоро», 
часах «скоро», 
кайран «потом», 
ыран «завтра»:
    Куратăн-и, вăл пĕрремĕш ретре ларать. — Видишь, он(она) сидит в первом ряду.
    Ыран Мускава каятпăр. — Завтра поедем (уедем) в Москву.                                                                  
Хĕллехи каç (Зимний вечер)    Пĕлĕте хуплать çил-тăвăл,
    Пăлтăр-палтăр çавăрать;
    Е выç кашкăр пек улать вăл,
    Е ача пек макăрать...
    Е çĕрле çӳрен çын майлă
    Кантăкран килсе шаккать...    
(А. С. Пушкин, перевод П. Хузангая и Я. Ухсая)Отрицательная форма
    В отрицательной форме вместо аффикса 
-ат(-ет) будет 
-маст(-мест), состоящий из отрицательного аффикса 
-мас(-мес) и покаэателя времени 
-т;
(никама та) каламастăп — (никому) не скажу;
(нимĕн те) пĕлместĕп — (ничего) не знаю;
    тăрăшмастăн — не стараешься; чĕнместĕн — не приглашаешь.
Эпĕ чĕн-мес-т-ĕп (разг. чĕнмес) |   | эпир чĕн-мес-т-п-ĕр (разг. чĕнмеспĕр) | 
| Эсĕ чĕн-мес-т-ĕн |   | эсир чĕн-мес-т-ĕр | 
| Вăл чĕн-мес-т |   | вĕсем чен-меç-çĕ | 
    Парăс (Парус)    ...Чӳхенеççĕ хумсем — çил улать,
    Шăтăр-шатăр юпа авăнать...
    Анчах парăс телей шырамасть,
    Телейрен те тарса вăл каймасть...    
(М. Ю. Лермонтов, перевод К.В. Иванова)