Войти | Регистрация | Вход необходим для полного использования сайта
 -8.7 °C
Большинство людей живет модой, а не разумом.
(Г. Лихтенберг)
 

Аçтахар Плотников: Аташпа ун юлташӗсем

Аçтахар Плотников24.09.2018 20:008979 просмотров

Юхма Мишши хатӗрленӗ «Ылтӑн ҫӳпҫе» кӗнекери статьясемпе малалла паллаштаратпӑр. Аса илтеретпӗр, кӗнекен иккӗмӗш ячӗ — «Чӑваш сӑмахӗсен вӑрттӑнлӑхӗ». Ӑна 1993 ҫулта кӑларнӑ («Вучах» библиотекинче).

Аташ, юлташ, янташ, пайташ, ланташ, урташ...

Ҫак пӗрьеверлӗ «таш»-па пӗтекен сӑмахсем чӑваш чӗлхинче нумай. Вӗсенчен хӑшпӗри халӗ те чиперех пурӑнать, теприсене манса та пыратпӑр. Аташ — пӗр ятлӑ ҫын тени. Юлташ мӗн иккенне пурте пӗлетпӗр. Янташ — пӗр енчи ҫын. Ен пулмалла ӗнтӗ, анчах «таш» туртнипе, сингармонизм саккунне пула, енрен ян пулса кайнӑ. Юлашки вӑхӑтра хӑшпӗр ҫыравҫӑсем сӑмах тымарӗ пирки шухӑшламасӑр, янташ вырӑнне ентеш теме тытӑнчӗҫ, ян ӑнланмалла мар, ен пурте пӗлекен сӑмах тесе. Ентеш вӑл янташ сӑмаха ансӑрлатать, пӗчӗклетет. Ку енӗпе кайсан эпир юлташ вырӑнне те вара ҫулташ ҫырма тытӑнмалла,

Пайташ — пӗрле ӗҫсе-ҫинӗ, ҫапкаланса-выляса ҫӳренӗ ҫын. Ламташ — пӗр вӑхӑтра, пӗр ламра (сыпӑкра) ҫуралса ӳсни. Урташ — пӗр ҫӗршыв (орда, урта) ҫынни, вырӑсла — соотечественник... Таш анлӑрах ӑнлану тума пулӑшакан сӑмах. Хурӑнташ, кайташ, карташ... Хурӑнташ пирки ҫырнӑччӗ. Кайташ — тӗп ушканран каярах хӑварнӑ е хӑй юлнӑ ҫын. Карташ — карта енчи кӳршӗ... Кун йышши сӑмахсем пирӗн чӗлхере питӗ нумай.

 
От редакции: Размещение статей не означает, что редакция разделяет мнение его авторов.

Комментарии:

Agabazar // 2235.00.9370
2018.09.24 21:07
Agabazar
"Ентеш" тени пирки Юхма йăнăшать. Лайăх, тĕрĕс сăмах. "Янташ" тени вара тутар чĕлхи витĕмĕпе пулса кайнă.

Тутарсем "земляк" пелтерĕшпе ытларах яКташ сăмаха усă кураççĕ. (Янташ тени те пур, анчах унпа питĕ сайра усă кураççĕ, çавăнпа ăна асăнмасан та юрать).

Чăваш чĕлхинче вара яКташ вырăнне яНташ пулса тăнă. Мĕншĕн? Сăлтавĕ — хайхи "ентеш"! Çавăн витĕмĕпе. Ентеш — малти ретри вариант пулсан, янташ вара — кайри ретри вариант.
Dfcbkbq // 2442.53.1843
2018.09.24 22:23
ТАШ, ТЕШ -тутарла ЧУЛ, ШĂЛ

Чаваш ТАШĕ вара ТАВРА ЙЫШ самах çаврăнăшĕ Кĕскелнипе(якалнипе) пулни курăнать .
ТАВРА (двор,дворяне)
ТАВРА ЙЫШ - близкое общество, окружение -товарищи
ЮЛТАШ - ял тавраш -односельчанин
ХУРĂНТАШ - хамăрăн тавраш -свои, близкие .в отличие от ТĂВАН (кровное родство) . Тутар сăмахĕ КАРЫН (чрево) аякра тăрать
АТАШ -ЯТ тавраш -тёзки
ЕНТЕШ - ен тавраш , сограждане,земляки

КАРТĂШ -карта ăшĕ -ТАШ самахпа çыхăнман

Страницăсем: 1, [2]

Добавить новый комментарий

Ваше имя:
Ваш комментарий:
B T U T Заг1 Заг2 Заг3 # X2 X2 Ӳкерчĕк http://
WWW:
ĂăĔĕÇçŸÿ
Всего введено: 0 симв. Лимит: 1200 симв.
Если у вас все еще нет раскладки для печати текста на чувашском языке, ее можете взять ЗДЕСЬ.
 

Разрешенные Wiki тэги:

__...__ - выделение слова ссылой.

__aaa|...__ - выделение некого слова ссылкой на другое слово.

__http://ya.ru|...__ - выделение слова ссылкой на внешнюю ссылку.

**...** - выделение жирным.

~~...~~ - выделение курсивом.

___...___ - выделение подчеркиванием.

Orphus

Другие языки

Баннеры

Счетчики