Пайтул


Пайтул поэзийĕн каçĕ


Çĕрĕпех янтрарĕç юррусем,

Шăпчăксем киленчĕç вĕсемпе.

Тӳпери çап-çутă çăлтăрсем

Саламларĕçĕ çутисемпе.

 

Уйăх анчĕ çут кĕпер туса

Итлемешкĕн сан юррусене.

Пинеслу та килчĕ савăнса

Уйăх-килĕнчен çынсем патне.

 

Вĕçсе килчĕ сăрт-ту хыçĕнчен

Ăшă çил сана саламлама,

Хор туса йăмра çулçисенчен

Вăл пуçларĕ вăйă выляма.

 

Сан ятна манман эпир, Пайтул,

Юррусем те халăх асĕнче,

Кур, пуçтарăннă çынсем мĕн чул,

Миниссан юратнă çĕрĕнче.

 

Çерĕпех янтрарĕç юррусем,

Кур, мĕн чухлĕ паттăр каччăсем,

Вăйă картинче сар пикесем

Минисса пекех чипер вĕсем.

 

Çĕрĕпех янтрарĕç юррусем,

Вĕсене эс илтрĕн пуль çӳлтен.

Пиллесем пире çĕн вăй-халсем

Кĕрешме чăвашлăхшăн сан пек?

 

22.07.2007.

Пайтул таврăнни


Пĕррехинче икĕ сунарçă вăрмантан киле таврăнма тухнă. Таврара питĕ тĕттĕм те шăп пулнă, хутран-ситрен кăна выçă кашкăрсем ӳлени илтĕннĕ. Пирĕн сунарçăсем асăрханса, васкамасăр хăйсен пысăк пушмакĕсемпе çӳллĕ курăка ашса пынă. Киле çитме нумай та юлмарĕ ĕнтĕ. Акă ĕнтĕ юлашки уçланкă. Ним кĕтмен çĕртен вăрман уçланкинче çап-çутă пулса кайрĕ. Малтанах, хытă васканипе, сунарçăсем чарăнаймарĕç, анчах та малалла кайнăçемĕн вĕсен кăсăкланăвĕ ӳссех пычĕ. Хăйсем хытă хăраççĕ пулсан та каялла çаврăнчĕçех, çутă курăннă еннелле утрĕç. Вырăна çитсен хайхи çутă еннелле пăхаççĕ те: ку çуталса тăракан ача пулса тăчĕ. Хăйне çӳхе пир татăкĕпе чĕркенĕ иккен. Сунарçăсем ун патне васкаса пычĕç: ача асамлă чĕр чун пек çутă парса тăрать. Сунарçăсенчен пĕри асамлă ачана хăйĕнпе пĕрле килне илсе каяс терĕ, анчах та лешĕ: «Мĕн тума кирлĕ вăл сана? Хăвăн та килте виçĕ ачу выçă ларать. Тен, вăл усал тухатнă ача, тен, вăл пире пурне те усал тăвĕ? Ун пек тума юрамасть!» — терĕ. Çапах сунарçă юлташне итлемерĕ, çакă тĕрĕс пулни кайран тин паллă пулчĕ.

Çулсем иртсе пычĕç, пирĕн асамлă ача ӳссе çитрĕ, вăйлă, çирĕп, хăюллă каччă пулса тăчĕ. Вăл пурне те хăй пултарнă таран пулăшма тăрăшрĕ, пĕчĕккисенчен пуçласа ваттисем таранах. Çавăн пек ырă кăмăллă пулнăшăн ăна Пайтул (пурне те пайлă тăвакан) тесе ят пачĕç. Кĕçех ӳссе каччă пулчĕ çамрăк ача. Пайтул хитре, ăслă-тăнлă чиперккене Пинеслуна качча илчĕ.

Малалла

Паттăр Пайтул


Умсăмах

 

Халăх сăмахлăхĕнче,

Çар пуçĕсен ĕçĕсем

Вилĕм витĕр çул туса

Ĕмĕр юлнă упранса.

 

Ламттайсен кунне-çулне

Йĕрле-йĕрле пынăçем

Уçăлаççĕ çул-йĕрсем,

Авалхи ĕçĕ-хĕлсем…

 

…Вăштăр çилĕ вĕрнипе

Сас килет пек аякран.

Пайтул Хăлат лашипе

Вĕçнĕн туйăнать унта.

 

Учĕ пынăн кĕçенсе

Тек малалла вирхĕнет.

Чĕннĕ пекех утаман

Тăшмана хирĕç тăма …

 

Хуракасăн ялĕнче

Кун çути курнăскере,

Паттăр Пайтулăн ятне,

Манмĕç Çĕрпӳ енĕнче.

 

Арăмĕ те манăçман

Çĕрпӳ тавралăхĕнче.

Савнă Пайтула Мерчен,

Йывăрлăха парăнман.

 

Тӳснĕ тертлĕ хĕн-хура,

Пусмăр пурнăç тутине.

Ўстернĕ сăваплăхра

Ывăлпа хĕр пĕрчине…

 

Халĕ Улхаш енĕнче

Тăнăç пурăнăç тăрать.

Çĕнĕ ĕмĕт-тĕллевпе

Халăх малалла утать.

 

Паттăр çар пуçĕ

… Чĕмпĕр-Саран хушшине

Вырăс патши хушнипе,

Малалла