Штанаш ялĕ питĕ илемлĕ вырăнта вырнаçнă. Анкартиш хыçĕнченех вăрман пуçланать. Путек хăртнинче мĕн ĕлĕкрен сурăхсен кĕтĕвĕ çӳрет, ана-çаран юртан кăшт тасалсассăнах сурăхсемпе путексене анкартиш хыçне кăларса яраççĕ. (Ĕлĕк путексене вăрмана кĕртсе янă, лешсем çав вырăнти йывăçсене çисе янă. Çавăнтанпа ку вырăна Путек хăртни тесе калаççĕ). Путек хăртни, Улмуççи варĕ, Мăкшă, Пакан, Мишка çырми, Ăртикка варĕ, Çирĕклĕ шур, Матля çаранĕ, Сар хурăн... Кашни çырман, кашни варăн хăйĕн ячĕ пур. Хăшĕсем çын ячĕпе, теприсем формине кура, виççĕмĕшсем кунти ӳсен-тăрана кура хăйсен ятне тивĕçнĕ.
Пирĕн тăрăхра варсем питĕ нумай. Кашни вар хăйне май хитре. Пуринчен те хитри — Сар хурăн. Мĕншĕн çак ят панă-ши пĕчĕк çеç вăрмана? Мĕншĕн тесен ытти йывăçсемпе танлаштарсассăн ку вăрманта шурă хурăнсем ытларах ӳсеççĕ. Кĕркунне вăрман ылтăн тум тăхăнать, сап-сарă çулçăсене кура çапла ят туяннă вăрман.
Сар хурăн варĕ Штанашран Элĕк районĕнчи Тури Выл ялне тăсăлакан çул çинче вырнаçнă.
Сар хурăн варĕ çав тери илемлĕ, çав тери хитре. Юнашар пĕве. Кунта шыва кĕме те пулать. Выльăхсем те çуллахи шăрăхра пĕвене васкаса анаççĕ, хăваламасăр та пĕверен тухмаççĕ. Пĕвере тĕрлĕ пулă ишет, ирĕн-каçăн ачасем вăлта йăтса кӳлле пулă тытма каяççĕ.
Аякрах та мар — колхозăн утарĕ. Пыл хурчĕсем чечек çинчен чечек çине вĕçсе тăрăшса сиплĕ пыл пухаççĕ.
Анатра Выл юханшывĕ юхать. Тури Выл ятне шăпах çак юханшыв ячĕпе панă та. Мăн Выл ятлă ял та пур Элĕк районĕнче. Пирĕн шкулти хăш-пĕр ачан вуннăмĕшне кунти вăтам шкула вĕренме çӳреме тивет.
Сар хурăн çумĕнчи çулпа ĕлĕк çынсене пĕр тĕрмерен тепĕр тĕрмене илсе çӳренĕ. Çак çулпах налукшăн пухнă выльăхсене хăваласа кайнă.
Çулла кунти варсенче кĕтӳ пăхаççĕ. Варсенче çырла яланах ăнса пулать, татма кăна ан ӳркен.
Кĕленче пек янкăр тӳпере кăйкăр ярăнса çӳренине те курма пулать, ăнсăртран мулкач та чупса иртме пуларать, тилĕ те чупса каять. Вĕсем пирĕн тăрăхра çынран пачах та хăрамаççĕ. Мулкачсем те хăш-пĕр чухне ял тăрăх чупса иртсе каяççĕ. Кайăксем юрлаççĕ. Хитре чечексем куçа савăнтараççĕ. Йывăçсем хитре кашлаççĕ, пирĕнпе калаçнăнах туйăнать.
Кĕркунне ылтăн çулçăсем çаврăна-çаврăна çĕр çине тăкăнаççĕ. Кашлаççĕ пĕтĕм вăйран çилпе тавлашса. Хĕлле Сар хурăн шап-шурă. Йывăçсем çап-çара тăрса юлаççĕ, кĕмĕл укçа тăкăнать çĕр çине. Çуркунне Сар хурăн чĕрĕлет. Кайăксем вĕçсе килсе Сар хурăнта йăва çавăраççĕ. Вĕсене кунта ирĕк, никам та чăрмантаракан çук. Мулкачсем, тилĕсем, пакшасем тата ытти чĕрчун пĕрле туслă пурăнать, Сар хурăнтан юнашар вырнаçнă Йăмра варне хăнана кайса килет.
Штанашра варсем нумай
Эпир лайăх пĕлетпĕр.
Вĕсем пурте хитрисем
Килсе курма чĕнетпĕр.
Çулла кунта çырласем
Хĕрелсе пиçеççĕ.
Тĕрлĕ тĕслĕ чечексем
Мухтанса лараççĕ.
Питĕ çӳллĕ йывăçсем
Савăнса кашлаççĕ.
Ман юратнă Сарă хурăн
Нумай çул эсĕ пурăн!
Çăлкуçĕ
Анне, Сатлайкина Елена Анатольевна, ача чухнех каласа пани тăрăх çырнă.